పుత్రుజంపిశివుడుపొలతినందె

సురలుపంపనేగెసుమబాణయోధుడు
తారకాసురునియుదయముకొఱకు
తపముభంగమొనరతలచెడుమానస
పుత్రుజంపిశివుడుపొలతినందె

తొలిఏకాాాదశి

ఆత్మీయ మిత్రులందరికీ .... 🌺 *తొలి ఏకాదశి శుభాకాంక్షలు*🌺 I తొలిఏకాదశి:~ ఏ మంచిపని ప్రారంభించినా దశమి ఏకాదశులకోసం ఎదురుచూడటం ప్రజలకు అలవాటు. ఏడాది పొడుగునా ఉండే 24 ఏకాదశుల్లో, ఆషాఢ శుక్ల ఏకాదశి తొలి ఏకాదశిగా పరిగణిస్తారు. పూర్వకాలంలో ఈ రోజునే సంవత్సరారంభంగా పరిగణించేవారు. వానకారు మొదలైతే అనారోగ్యాలు తలెత్తడం సహజం. శరదృతువు యమ దంష్ట్రిక (యముడి కోర). ఉత్తరాయణం కన్నా దక్షిణాయనంలో పండుగలూ పబ్బాలూ ఎక్కువ. లంఖణం పరమ ఔషధం అనే ఉపవాస దీక్షకు నాంది తొలి ఏకాదశి. పురాణ నేపథ్యం ఆషాఢమాసము శుక్లపక్ష ఏకాదశి నాడు విష్ణుమూర్తి పాలకడలిపై యోగనిద్రలోకి వెళ్ళే సందర్భాన్ని తొలిఏకాదశిగా పరిగణిస్తారు. స్వామి నిద్రించే రోజు కాబట్టి దీనిని శయన ఏకాదశి అని కూడా అంటారు. సతీ సక్కుబాయి ఈ శయన ఏకాదశి నాడే మోక్ష ప్రాప్తి పొందింది. తొలిఏకాదశి నాడు రోజంతా ఉపవాసం ఉండి, రాత్రికి జాగారం చేసి, మర్నాడు ద్వాదశినాటి ఉదయం విష్ణుమూర్తిని పూజించి తీర్థప్రసాదాలను స్వీకరించి ఆ తర్వాత భోజనం చేస్తే జన్మజన్మల పాపాలు ప్రక్షాళనమవుతాయని నమ్మకం. ఆ రోజు యోగనిద్రకు ఉపక్రమించే విష్ణువు మళ్ళీ నాలుగు నెలల తర్వాత కార్తీక శుద్ధ ఏకాదశి నాడు మేల్కొంటాడంటారు. ఈ ఏకాదశిని పద్మఏకాదశిగా కూడా పిలుస్తారు. ఈ యోగ నిద్ర అనేది భూమి పై రాత్రి సమయాలు పెరుగుతాయి అన్నదానికి సూచన.తద్వారా ప్రజలలో నిద్రా సమయాలు పెరుగుతాయి. భవిష్యోత్తరపురాణంలో కృష్ణుడు ధర్మరాజుకు ఈ ఏకాదశి మహత్యం వివరించాడని ఉంది. దానిని ఉత్థాన ఏకాదశి అంటారు. ఆ తర్వాత రోజు వచ్చే ద్వాదశినే క్షీరాబ్ధి ద్వాదశి అంటారు. ఈ నాలుగు నెలల కాలాన్నీ పవిత్రంగా పరిగణించి అందరూ చాతుర్మాస్యదీక్ష చేసేవారు. తాళజంఘుడు అనే రాక్షసుని కుమారుడగు మురాసురునితో యుద్ధంలో గెలవలేక అలసిపోయిన విష్ణువు, తన శరీరము నుంచి జనింపజేసిన కన్యక నే "ఏకాదశి" అంటారు.ఏకాదశీ వ్రతాన్ని ఆచరించే రుక్మాంగదుడు- మోహిని రూపంలో వచ్చి ఏకాదశిపూట పొందుకోరిన రంభను తిరస్కరించాడట. ప్రస్తుతం మఠాధిపతులూ, సన్యాసం తీసుకున్నవారు మాత్రమే ఈ వ్రతాన్ని ఆచరిస్తున్నారు. చతుర్మాస్యదీక్ష చేపట్టినవారు నాలుగునెలలపాటు ప్రయాణాలు చేయరు. కామ క్రోధాదులను విసర్జిస్తారు. ఆహారం విషయంలో కొన్ని నిషేధాలు పాటిస్తారు. జొన్న పేలాలు బెల్లం కలిపి దంచి పిండి చేస్తారు. రైతులు ఆరోజున కచ్చితంగా పేలపిండి తింటారు. ఏకాదశినాడు ఉపవాస నియమం లోకంలో స్థిరపడింది. సాంఘిక అంశం ఈ ఏకాదశి ప్రజలలో ఉండే చైతన్యానికి ప్రతీక. యోగ నిద్ర అంటే... భూమిపై రాత్రి సమయాలు పెరుగుతున్నాయని చెప్పటానికి సూచన. అంటే ప్రజలలో నిద్రా సమయాలు పెరుగుతాయన్నమాట. వానాకాలంలో వచ్చే మొదటి ఏకాదశి కనుక దీనిని తొలి ఏకాదశి అని లౌకికంగా చెబుతారు పండితులు. ఏకాదశి అంటే పదకొండు. అయిదు జ్ఞానేంద్రియాలు, అయిదు కర్మేంద్రియాలు, మనస్సు కలిపి మొత్తం పదకొండు. వీటిని మనిషి తన అధీనంలోకి తీసుకువచ్చి వాటినన్నటినీ ఒకటిగా చేసి, అప్పుడు దేవునికి నివేదన చేయాలి. దీనివలన మనిషికి సహజంగా అలవడే బద్దకం దూరమవుతుందని, రోగాలు దరిచేరకుండా ఉంటాయని, ఇంద్రియ నిగ్రహం పెరుగుతుందని ఒక నమ్మకం. పురాణం - సాంఘికం సూర్య వంశంలో ప్రఖ్యాతరాజు మాంధాత. అతడు ధర్మము తప్పడు, సత్యసంధుడు. అతని రాజ్యంలో ఒకసారి తీవ్ర కరువు వచ్చింది. దానితో ప్రజలు పడరాని పాట్లు పడుతుంటే అంగిరసుడు సూచన పై ఈ శయనైక ఏకాదశి వ్రతాన్ని భక్తితో చేస్తాడు దానితో వర్షం వచ్చి కరువు తీరి ప్రజలు సుఖంగా వున్నారని పురాణాలు చెపుతున్నాయి. విష్ణుమూర్తి యోగనిద్రలోకి వెళతాడని పెద్దలు చెప్పగానే, నిజంగానే దేవుడు నిద్రపోతాడా అని ఒక సందేహం కలుగుతుంది. విష్ణువు అంటే సర్వవ్యాపి అని అర్థం. అంటే విష్ణువు అనే పదానికి అంతర్లీనంగా సూర్యుడు అని అర్థం అన్నమాట. ఇప్పటివరకు ఉత్తర దిక్కుగా ప్రయాణించిన సూర్యుడు, ఈ రోజు నుంచి దక్షిణదిక్కుకు వాలుతాడు. అంటే ఈ రోజు మొదలుగా దక్షిణ దిక్కుగా ప్రయాణిస్తాడు. దానినే సాధారణ పరిభాషలో నిద్రపోవడం అని అభివర్ణించారు. సాక్షాత్తు భగవంతుడే నిద్రిస్తుంటే ఈ పూజలు ఎవరికి చేయాలి అనుకోవచ్చు. ఈ నెలలోనే ప్రకృతిలో, పర్యావరణంలో మార్పులు వస్తాయి. తద్వారా మన శరీరానికి జడత్వం వచ్చి, అనేక రోగాలు చుట్టుముడతాయి. ఉపవాసం వల్ల జీర్ణకోశం పరిశుద్ధమై, దేహం నూతనోత్తేజాన్ని సంతరించుకుంటుంది. ఇంద్రియనిగ్రహాన్ని కలిగిస్తుంది. ఇంతేకాక కష్టపరిస్థితుల్లోను, భయంకరమైన రోగాలు వచ్చినప్పుడు విపరీతమైన పరిస్థితులను ఎదుర్కోవడం కోసమే ఈ కఠిన ఉపవాసాలు, ఆచారాలు ఏర్పడ్డాయి. ఇందువలన కామక్రోధాదులను విసర్జించగలుగుతారు. ఆహారం విషయంలో కొన్ని నిషేధాలు పాటిస్తారు. అలా ఏకాదశినాడు ఉపవాస నియమం లోకంలో స్థిరపడింది. ఈ పండుగకు పేల పిండిని తినే ఆచారము ఉన్నది పేలాలలో బెల్లాన్ని, యాలకులను చేర్చి దంచి ఈ పిండిని తయారుచేస్తారు ఈ దినాన ప్రతి దేవాలయంలోను పేలా పిండిని ప్రసాదం కూడా ఇస్తారు.ఆరోగ్యపరంగా కూడా ఈ పిండి చాలా మంచిది. బాహ్య ఉష్ణోగ్రతలకు అనుగుణంగా దేహం మార్పులు చెందుతుంది. గ్రీష్మ ఋతువు ముగిసి వర్ష ఋతువు ప్రారంభమయ్యే సమయం. కావున శరీరానికి ఈ పిండి వేడిని కలుగజేయడమేగాక, వ్యాధి నిరోధక శక్తిని పెంపొందిస్తుంది. వర్షాకాలంలో వ్యాధి బారిన పడటానికి ఉన్న అనేక అవకాశాలను ఇది తిప్పికొడుతుంది

జ్యోత్స్నల్ నల్దెసలందుబర్వికడుసంక్షోభంబుగల్పించెడున్

జ్యోత్స్నల్ నల్దెసలందుబర్వికడుసంక్షోభంబుగల్పించెడున్
జ్యోత్ర్నా!యేమనియంటివిప్పుడయహోక్షోభంబుగల్పించెనే?
జ్యోత్స్నల్ గల్గినకాంతులొయ్యనదగన్ జోతించుభూభాగమున్
జ్యోత్స్నల్ హాయినిగూర్చియెల్లరునుదాసౌఖ్యంబుతోనుందురే

పగలేరాత్రిగరాత్రియేపగలుగాభావంబునందోచెడిన్

మగవాడింటనునుండగాగృహిణిదామైకంబుతోనుండుచో
పగలేరాత్రిగరాత్రియేపగలుగాభావంబునందోచెడిన్
వగలేజేయునునట్లుగానెఱుగుమోబాలా!విచిత్రంబునీ
పగలున్ఱేయియువారికుండదికనాభావంబునేనాటికిన్

పగలేరాత్రిగరాత్రియేపగలుగాభావంబునందోచెడిన్

మగవాడింటనునుండగాగృహిణిదామైకంబుతోనుండుచో
పగలేరాత్రిగరాత్రియేపగలుగాభావంబునందోచెడిన్
వగలేజేయునునట్లుగానెఱుగుమోబాలా!విచిత్రంబునీ
పగలున్ఱేయియువారికుండదికనాభావంబునేనాటికిన్

పగలేరాత్రిగనురాత్రిపగలుగనయ్యెన్

మగసిరిగలిగినభర్తను
బగలునుఱేయియువిడువకప్రమదముతోడన్
గౌగిలియందుననునుపగ
పగలేరాత్రిగనురాత్రిపగలుగనయ్యెన్

నిలువుగబొట్టుబెట్టెనటనీలగళుండుమురారిభక్తుడై

తెలివియొకీంతలేనియొకదేవరకొండకుజెందురాముడే
కలిబొలిమాటలాడుచునుగాంతలయొద్దననిట్లుగాననెన్
నిలువుగబొట్టుబెట్టెనటనీలగళుండుమురారిభక్తుడై
నిలువుగబొట్టుబెట్టుదురునీరజనాభునిభక్తులిద్ధరన్

నిలువుబొట్టుబెట్టె,నీలగళుడు

వైష్ణవుడగుటరవిప్రియముగనునుదుట
నిలువుబొట్టుబెట్టెనీలగళుడు
కాచుగావుతమన గారవంపుగురుడు
శంకరార్యునిననిశమ్ముదయను

కాయలుపెక్కులున్నవిగావుఫలంబులుచూడనెన్నడున్

మాయలమల్లిగాాడనెనుమాకనపాలెపురాజుగారితోన్
రాయలతోటలోగనగరాటులుదేలుచుచక్కగానుటెం
కాయలుపెక్కులున్నవిగావుఫలంబులుచూడనెన్నడున్
గాయలుబూర్తిగాముదరగన్పడుపండిననట్లుదోచుగా

కాయలుగలవెన్నొపండ్లుగావెన్నటికిన్

ఊయలనూగుచుశాస్త్రులు
సాయీ!నామాటవినుముసన్మతితోడన్
రాయునిపెరడుననానప
కాయలుగలవెన్నొపండ్లుగావెన్నటికిన్

వంచనజేయుచున్బ్రతుకువాని,నుతింతురుసజ్జనుండుగన్

మంచిగనుండువారలిలమాయలగాడనినందురెప్పుడున్
వంచనజేయుచున్బ్రతుకువాని,నుతింతురుసజ్జనుండుగన్
సంచయమైనభావములుసద్గురువోలెనుబ్రస్ఫుటించుచో
సంచితమానసంబులయియిసాదరమొప్పగనట్టివానినున్

వంచనతో,సజ్జనుడుగబ్రతుకగవచ్చున్

మంచిగనటియించకుమా
వంచనతో,సజ్జనుడుగబ్రతుకగవచ్చున్
కుంచితమార్గమువిడుచుచు
సంచితమగుసేవజేయజనులకునెపుడున్

సాహితీవేత్త--మాశంకరులు -------

 శంకరాభరణ మనెడి శాల యందుఁ
 బృచ్ఛకునిఁ బోలె మెలఁగుచు నైచ్ఛికముగ
 సాటి కవి పుంగవుల చేత సరసముగను
 బూరణములను గావించు భూరి గాను 1

 పూరణంబుల దోషాలు పొసఁగఁ జూచి
 మృదు మధురపుఁ బదమ్ముల మెఱుఁగు పఱచి
 తీరుచును దగ నందరి పూరణలను
 సాటి యెవరయ్య యతనికి సాటి యెవరు 2

 ఏడు పదులు నిండిన యౌవనుండు నగుచుఁ
 గోప తాపాలు లేకుండఁ గూర్మి తోడ
 సాటి కవి యెడఁ బ్రేమను సాదరమ్ము
చూపు నంతటి మహితునిఁ జూడ లేము 3

సహకరించక పోయిన దేహ మతని
 సాహితీ సేవయే దన సత్వ మనును
 బట్టు గన విక్రమార్కుని పట్టు సుమ్ము
 వందనంబులు సేయుదు వంద లాది 4

మహిమలుగల్గుదేవునకుమంచిరవంతయుగానుపించదే

మహిమలుగల్గుదేవునకుమంచిరవంతయుగానుపించదే
మహిమలుగానిపించకనెమాటలయందునగాకచేతలన్
నహరహముంముదంబునునెనంచితరీతినిగల్గజేయుచున్
నిహముపరంబునందునసహేతుకమైనవరంబులుచ్చుగా

మహిమలుగలదేవుడెపుడుమంచినిగనడే

కుహనాబుద్ధులునిరతము
నహములులేబెరుగుకతననదుపులులేమిన్
నిహపరములుదెలియకయనె
మహిమలుగలదేవుడెపుడుమంచినిగనడే

మంచినొనర్పగందలచుమానవులన్వరియించుమృత్యువే

మంచిగజేయగోరియటమాన్యుడుకల్ననుజింతజేయగా
వంచనజేసిచైనులటభండనమందునహత్యజేసెనే
కుంచితమైనయాపనికికూలెనునాతడునిస్సహాయుడై
మంచినొనర్పగందలచుమానవులన్వరియించుమృత్యువే

మంచినొనర్చెడిజనులకు,మరణమెదక్కున్

సంచితమగుబుణ్యంబులు
మంచినొనర్చెడిజనులకు,మరణమెదక్కున్
మంచినిజేయకనెవరికి
వంచనతోగూడిబ్రదుకువారలకెపుడున్

ఇంతుల్వ్రాయగలేరునిశ్చయముగాహృద్యమ్ముగాబద్యముల్

ఇంతుల్వ్రాయగలేరునిశ్చయముగాహృద్యమ్ముగాబద్యముల్
కాంతాయెట్లుగజెప్పనోపుదువుబేకాంతామణుల్వ్రాయగా
నెంతోమందిగనుండిరిచ్చటగదాయీమందిరంబానగా
నింతుల్జేయగలేనిదేదియుభువిన్వీక్షించగన్పించునే?

పడతులుసరిపోరుమధురపద్యరచనకున్

పడతీ!యేమనియంటివి
పడతులుసరిపోరుమధురపద్యరచనకున్
విడువకమాబ్లాగునుగన
పడతులపూరణలుమెండుపరికింపంగా

ర్బుద్ధులుగల్గువారలకుబూదియెదక్కునునిక్కువంబుగన్

పద్ధతిగాజరించకనుబాధలువెట్టెడుమానసంపుదు
ర్బుద్ధులుగల్గువారలకుబూదియెదక్కునునిక్కువంబుగన్
శుద్ధమనంబుతోమెలగిసూనృతవాక్యముబల్కువారలన్
నిద్ధరదుష్టమార్గముననిక్కటుబాలుగజేయభావ్యమే

బుద్ధిగలజనులకు,బూదికలుగు

కలుగుసిరులుశుభముగలుగునుదప్పక
బుద్ధిగలజనులకు,బూదికలుగు
జోగిజోగులొకరికొకరురాసుకొనిన
బుధులసేవవలనపుణ్యమబ్బు

గాడిదగ్రుడ్డుదెచ్చెనటకాశికిబోయిజనమ్ముమెచ్చగన్

కోడెలవీరభద్రుడిటుకూసెనువింటిరెమీరలిచ్చటన్
నేడిదరామచంద్రుడనునీశునీభక్తుడుప్రేమమీరగా
గాడిదగ్రుడ్డుదెచ్చెనటకాశికిబోయిజనమ్ముమెచ్చగన్
బాడియెవారిపల్కులవిపామరువోలెనుబల్కెనేగదా

గాడిదగ్రుడ్డుగొనివచ్చెగాశికిజనియున్

కోడూరువారుపలికిరి
యేడిదభీమేశశర్మయీనెలమొదటన్
వేడుకజేసెనునిట్లని
గాడిదగ్రుడ్డుగొనివచ్చెగాశికిజనియున్

గాడిదగ్రుడ్డుగొనివచ్చెగాశికిజనియున్

కోడూరువారుపలికిరి
యేడిదభీమేశశర్మయీనెలమొదటన్
వేడుకజేసెనునిట్లని
గాడిదగ్రుడ్డుగొనివచ్చెగాశికిజనియున్

గాడిదగ్రుడ్డుగొనివచ్చెగాశికిజనియున్

కోడూరువారుపలికిరి
యేడిదభీమేశశర్మయీనెలమొదటన్
వేడుకజేసెనునిట్లని
గాడిదగ్రుడ్డుగొనివచ్చెగాశికిజనియున్

తమ్ములజంపుమంచునొకతండ్రినిపుత్రుడుకోరెనమ్రుడై

తమ్ములుసొమ్ములన్గొనుచుద్రాగునిమిత్తముబోయిశాలకున్
రమ్మునుబీకిదాకగనురాజసమొప్పగద్రాగుచుండుటన్
తమ్ములజంపుమంచునొకతండ్రినిపుత్రుడుకోరెనమ్రుడై
వమ్ముగవీరిజీవితముపండితులెవ్వరుమెచ్చరెప్పుడున్

తమ్ములజంపంగగోరెదనయుడుతండ్రిన్

సొమ్ములగూరిచియీనా
తమ్ములుద్రాగంగనేగి దాపడెనేలన్
వమ్ములెవారలుమనకని
దమ్ములజంపంగగోరెదనయుడుతండ్రిన్ 

ర-రి-రు-రె వృద్ధత్వము

నరములయ్యివికబలహీనమగుమిగుల
నెరియువెంట్రుకలన్నియునెరపుతగ్గి
బిరుసుగామారుబిక్కలుబెడచెవులగు
నరెరెముడతలుబడునుదేహమకటయిక

ఆరనట్టిమంటలారెనెటుల

వీరసైనికుండువిగతజీవియగుట
శోకసంద్రమందుస్రుక్కభార్య
తెలుగునేలప్రజలువిలవిలలాడంగ
నారనట్టిమంటలారెనెటుల

గర్భముదాల్చెభర్తయనికాంతవచించెనుసంతసంబునన్

అర్భకురాలుగాదలచియామెకుమద్యముబోయగాననెన్
గర్భముదాల్చెభర్తయనికాంతవచించెనుసంతసంబునన్
గర్భముదాల్తురేచెపుమకాంతవచించుటచిత్రమేగదా
గర్భమువచ్చుకేవలముకాంతలనంబడువారికేసుమా

గర్భముందాల్చె,మగడనికాంతమురిసె

పెండ్లియైనయేడాదికివెంకటలక్ష్మి
గర్భముందాల్చె,మగడనికాంతమురిసె
మంచిగుణములదోడనుమసలుచుండి
మానవత్వముకలిగినమనుజుడుతన

వందలువేలుగాముసిరివంతలద్రోచెసమస్యలియ్యెడన్

అందపుకాపురంబునననారడివెట్టుచువచ్చెచూడరో
వందలువేలుగాముసిరివంతలద్రోచెసమస్యలియ్యెడన్
చిందరవందరాయెయికజీవితమంతయునెట్లుసాగునో
బందుగులందరియ్యెడలబంధమువద్దనిదూరమైరిరే

వేలకొలదిసమస్యలు,వెతలగూర్చె

నాదుపట్టికజూడుమునాతి!యుండు
వేలకొలదిసమస్యలు,వెతలగూర్చె
నింటబయటనుగలిగెడునిడుములరయ
మనసునిబ్బరమొక్కటేమార్గమపుడు

రోగముపోయిస్వస్ధుడయిరోదనజేయగసాాాాాాాాగెబిట్టునన్

రోగమునొందినట్టిరవిరోజులవెంబడివైద్యశాలలో
భోగములొందుచున్ నికనుభోగములుండనిగారణంబునన్
రోగముపోయిస్వస్ధుడయిరోదనజేయగసాగెబిట్టునన్
రోగములేకయుండుటకురోదనజేయకసంతసింపుమా

రోగమునయమైనమిగులరోదించెనయో

రోగముగలయాసోముడు
రోగమునయమైనమిగులరోదించెనయో
రోగపుసమయములందున
భోగములంబొందియికనుభోగములేమిన్

రోగమునయమైనమిగులరోదించెనయో

రోగముగలయాసోముడు
రోగమునయమైనమిగులరోదించెనయో
రోగపుసమయములందున
భోగములంబొందియికనుభోగములేమిన్

శాంతినిగోరువారలనెశత్రువులంచుదలంత్రుసజ్జనుల్

శాంతినిగోరువారలనెశత్రువులంచుదలంత్రుసజ్జనుల్
శాంతినిగోరువారలరుశత్రువులంటనున్యాయమేరమా!
శాంతినిగోరువారినిసజ్జనుగోవకుజెందురేసుమా
శాంతినిగల్గుచోభువినిసంపదలెన్నియొసంభవించుగా

శాంతిగోరువాడె,శత్రువుగద

సిరులుసంపదలకుశ్రీకారమునుజుట్టు
శాంతిగోరువాడె,శత్రువుగద
కోపమతిగనుంట,క్రూరపువర్తన
సహనముండునెడలశాంతికలుగు

దత్తపది

భక్తవరద!కృష్ణ!వానరాధిపుకేతు!
శ్రేయమబ్బునటులజేయుమయ్య!
యుద్ధమేఘములవియయిద్ధరముసురుకొ
నకమునుపెసామి!నయముజేయు

సుతులేపతులనెనుకృష్ణచొక్కపుమాటౌ

అతులితతేజముగలుగుచు
సతతమువినయంబుదోడసద్గుణయుతులై
సతులగుగుంతీమాద్రుల
సుతులేపతులనెనుకృష్ణచొక్కపుమాటౌ

పాండవులంతమూర్ఖులుప్రపంచమునన్మఱిలేరులేరుగా

దండిగద్రాగినారదుడుదాననెనిట్లనిమత్తుగల్గుటన్
పాండవులంతమూర్ఖులుప్రపంచమునన్మఱిలేరులేరుగా
కొండలుబిండిజేయగలగ్రొవ్వునుగల్గినభీమసేనుడే
నండగనుండెనచ్చటనాతనినందుమెమూర్ఖువానిగా

పాండవులకంటె,మూర్ఖులువసుధగలరె

వీరులనదగువారలులేరుభువిని
పాండవులకంటె,మూర్ఖులువసుధగలరె
ధార్తరాష్ట్రులబోలెడువారలరయ
జరిగెయుద్ధముమూర్ఖపుచర్యవలన

శస్త్రచికిత్సపిదపగనెజానకిసుతులన్

శాస్ర్రులుసెప్పినవిధముగ
శస్త్రచికిత్సపిదపగనెజానకిసుతులన్
శస్త్రచికిత్సలులేకను
నేస్త్రీయునుగనుటలేదెయీకాలములోన్

దాటగరాదువేగిరమతధ్యముగీడుజనించుఘోరమై

ఆటలయావలోబడుచు నందఱు భౌతికదూరమెప్పుడున్
దాటగరాదువేగిరమతధ్యముగీడుజనించుఘోరమై
యాటలపాటలన్మునిగియాక్రిమిబారినిబొందబోకుమా
దాటుమయీకరోననికదవ్వుననుండుచుమాస్కుతోడుతన్

దాటినవేగిరమకీడుదధ్యముగనగున్

దాటకుకరోన నియమము
దాటినవేగిరమకీడుదధ్యముగనగున్
నాటలువలదురయింకనను
మీటింగులుబెట్టవలదు,మీరకుహద్దుల్

దాటినవేగిరమకీడుదధ్యముగనగున్

దాటకుకరోన నియమము
దాటినవేగిరమకీడుదధ్యముగనగున్
నాటలువలదురయింకనను
మీటింగులుబెట్టవలదు,మీరకుహద్దుల్

కొమరునిగాంచిమ్రొక్కెజనకుండుజనుల్గొనియాడగూర్మితోన్

సుమములుబత్రముల్నికనుసోయగమబ్బెడుగంధమాదులన్
నమలినభక్తిగన్పఱచియాశివపూజనుజేయుచున్నయా
కొమరునిగాంచిమ్రొక్కెజనకుండుజనుల్గొనియాడగూర్మితోన్
గొమరునినున్నతిన్గదిలగోరుదురయ్యలుదల్లులెప్పుడున్

కొమరునకుమ్రొక్కెజనకుండుగూర్మితోడ

ధనువుఫెళ్ళుమనవిఱుచుదశరధుప్రియ
కొమరునకుమ్రొక్కెజనకుండుగూర్మితోడ
యంతపూలమాలనువేయసీతసాధ్వి
పూలవర్షముగురిపించిరెల్లసురలు

వేశ్యలజీవితమ్మతిపవిత్రముసాధ్వులువారిసాటియే

వేశ్యలెయైననున్మిగులవేగిరపాటునుజెందకుండగా
దేశ్యపుటింతులన్వలెనువేషముభాషనునేర్చుచున్వెసన్
వశ్యులుగాకయేరికినిబావనరీతినిమెల్గుచుండుటన్
వేశ్యలజీవితమ్మతిపవిత్రముసాధ్వులువారిసాటియే

వేశ్యలజీవితముగడుపవిత్రముసుమ్మీ

వేశ్యలెయైననుగడునై
రాశ్యమునుంజెదకెపుడులాస్యముతోడన్
వేశ్యావృత్తినివిడిచెడు
వేశ్యలజీవితముగడుపవిత్రముసుమ్మీ

రణముసమాప్తమైనననురక్తుడులేచెనుబంచిదుల్పుచున్

అణకువనొప్పగానొదిగినాతురతోడనునాలకించిపూ
రణముసమాప్తమైనననురక్తుడులేచెనుబంచిదుల్పుచున్
వినయముతోడుగాగనునభీష్టముసిద్ధినొందుచోనగున్
ననితరసౌఖ్యముందగునాయువు,బెర్గునునెల్లవారికిన్

రణముముగిసినదనుచుననురక్తుడులేచెన్

అణువణువుంబులకించగ
నణకువగానుండునటులనదుపుంజేయన్
వినయుతుడునగుటనాప్రే
రణముముగిసినదనుచుననురక్తుడులేచెన్

దానవరూపియైవిడిచెదానవరూపముదానవుండటన్

కాననమందునన్గనగగాంక్షనుగైకొనసీతనున్దగన్
దానవరూపియైవిడిచెదానవరూపముదానవుండటన్
మానవరూపముందనరిమైత్రినిగోరుచువానరాదులన్
దానవుడైనరావణుని,దైత్యకులంబునుసంహరించెగా

దానవరూపమునువిడిచెదానవుడచటన్

కాననమందునదిరుగుచు
దానవుడారావణుండుదాల్చెనుమునిగా
మానినిసీతాపహరణకు
దానవరూపమునువిడిచెదానవుడచటన్

నవనీతప్రతిమల్నటించెగడునానందమ్ముతోనగ్నిలోన్

పవనా!వింటివెజాగరూకతననెవ్వండైనదానోపునే
నవనీతప్రతిమల్నటించెగడునానందమ్ముతోనగ్నిలోన్
నవనీతంబునజేయుబొమ్మలనునెన్నండైనవేజూచితే
నవనీతంబదివెంటనేకఱగుదానగ్నింబడంగాగదా

నవనీతప్రతిమలగ్నినడుమనటించెన్

అవిరళపొగమంటలతో
నవతనుదారంగరించినలుపునెఱుపుతో
చువచువలాడుచునెగురుచు
నవనీతప్రతిమలగ్నినడుమనటించెన్

రాముడుగోతులందునిమెరావణునెయ్యముగోరియాజిలో

రాముడుగోతులందునిమెరావణునెయ్యముగోరియాజిలో
రాముడుగోతులందునీమెవ్రాయగనిట్లుగబాడియేయికన్
రాముడుయుద్ధరంగమునరావణునెయ్యముగోరెనా?భళా
రాముడుసంహరించెననిరాక్షసమూకనురావణున్గదా

రాముడుగోతులనుదునిమెరావణహితుడై

పామరుడొకడిట్లనియెను
రాముడుగోతులనుదునిమెరావణహితుడై
రామాయణకధవినియును
నేమరుపాటుగలిగియనెనిట్లుగగడిమిన్

భార్యనుజంపిపొందవలెవారవరానననిత్యసౌఖ్యమున్

భార్యనుజంపిపొందవలెవారవరానననిత్యసౌఖ్యమున్
నార్యులమాటలేనయివియాలినిజంపుట యుక్తమౌనెభో
భార్యగజేసికొంటిమిలవహ్నినిసాక్షిగబెట్టియేకదా
భార్యనువారకాంతవలెభావనజేయుచుసౌఖ్యముండుమా

ఆలినడచిపొందుమువెలయాలిసుఖము

ఆలినడచిపొందుమువెలయాలిసుఖము
నటులజేసినదప్పదునర్ధివృత్తి
యాలిశపియించనరకమేయగునుదుదికి
నాలి నెఱుగుముగృహలక్ష్మియనగ మనకు