నూతనవత్సరమ్మునను నూటికినూఱెయటంచునవ్వెదన్

 వ్రాతలు దప్పుగానయిన పండితవర్యులుమార్కులిచ్చిరే

నూతనవత్సరమ్మునను నూటికినూఱెయటంచునవ్వెదన్

వ్రాతలువ్రాయగానగును బాగుగనందఱి మెచ్చుకోలుగా

నీతినిగూడినట్టివియు నేరములేనివి యుండమేలగున్

నూతనసంవత్సరమున నూటికినూఱే

 కోతలుగోయుచు వ్రాసిన

నూతనసంవత్సరమున నూటికినూఱే

ప్రీతిని నిత్తురు మార్కులు

భ్రాతలు!పూరించుడయ్య!రయమున దీనిన్

చింతన్జెందకుమమ్మ!యిప్పుడదగన్ శేషుండువచ్చున్గదా
సంతోషంబుననిన్ను బంపవలెనోసంతప్తచిత్తుండనై
యెంతంగాదన నింతులందఱునుదామేగంగ గానొప్పుగా
సంతోషంబుననేగభర్తకుదరిన్ సాధ్వీమణౌనాతికిన్

మక్కాచేరిసభక్తిగొల్వదగు రామయ్యన్ మహీజాపతిన్

అక్కా!యిక్కడెకాక భక్తినిదగన్ నయ్యాప్రదేశంబులౌ
మక్కాచేరిసభక్తిగొల్వదగు రామయ్యన్ మహీజాపతిన్
నెక్కాలంబునునైన రామునినింపారగొల్వంగ దా
జక్కన్ గూర్చును శ్రీలు,ముక్తియునునిస్సందేహమౌనట్లుగా

మక్కాచనిచేయదగు రమాధిపపూజల్

ఇక్కడ యక్కడ కాకను
మక్కాచనిచేయదగు రమాధిపపూజల్
ఎక్కడ చేసినగలుగును
చక్కటి పుణ్యంబుమనకు శ్రద్ధనుజేయన్
 

కలముధరించిశోభనసుఖంబిడగాజనెనాతిభర్తకున్

వలపులభర్తనున్ గలువబాఱెడుసంతసమొప్పమేటివ
ల్కలముధరించిశోభనసుఖంబిడగా జనెనాతిభర్తకున్
లలనలబొందుగోరుదురు లాస్యపురీతినిభర్తలత్తఱిన్
దలపునవచ్చుటన్సతులుతద్దయునాపగరానిమోహమున్

కలముధరించిచనెసతిసుఖంబిడబతికిన్

 అలకాపురియందుండుచు

విలసిత యవ్వనముతోడ, వెఱగుంజెందన్

వలపుల ఱేనిని గలువ,స

కలముధరించిచనెసతిసుఖంబిడబతికిన్

కవులమనోఙ్ఞకల్పనయెకాక పయోదధిద్రచ్చసాధ్యమే

 కవులమనోఙ్ఞకల్పనయెకాక పయోదధిద్రచ్చసాధ్యమే

దివిజులుమొత్తమందఱునుదైత్యులునేకములౌచుద్రచ్చగా

దవిషమునుండిపుట్టెనుగదద్దయురుచ్యపుపేయుషంబునే

కవియనునాతడెప్పుడునుగచ్చితమౌనగువ్రాతవ్రాయుసూ

కవులకల్పనకాదెసాగరమథనము

 కవులకల్పనకాదెసాగరమథనము
సాగరమథనమయ్యది సత్యమార్య!
కాదుకల్పనముమ్మాటికదియ సుమ్ము
యమృతముకొఱకు చిలికిరి యసురగణము
పాలసంద్రమునయ్యెడ వాసిగాను

 అక్రమమైన సంగడమనంత యశమ్మునుదెచ్చునెప్పుడున్

వక్రపుమాట లాడగను వక్త్రమునీకిపు డెట్లువచ్చెనే?

చక్రముద్రిప్పు భావుకుడ!సాటువవచ్చునె? యక్రమంబునన్

నక్రమమందునన్ దొలగునాయువుగీర్తియు నెల్లవారికిన్

యక్రమసంబంధమ,ధికయశమునుదెచ్చున్

 శక్రునికి కలదుగదయా

యక్రమసంబంధమ,ధికయశమునుదెచ్చున్

జక్రిని మనసున దలచుచు

సక్రమమగురీతి బరుల శ్రమలను దీర్చన్

గానుగనెక్కి, యేగవలెగా శతయోజనముల్ రయంబునన్

 నూనెను దీయనోపునిక నువ్వులనుండియుదామమేకమై

గానుగనెక్కి, యేగవలెగా శతయోజనముల్ రయంబునన్

యానపుసాధనంబయిన యాకసతేరునునాశ్రయించియున్

గానుగమాయమాయెనిక గంతలులేవుగ నెద్దుకిప్పుడున్ 

 క్రిస్మసునాడుసాయిబులుకృష్ణుని పూజలొనర్తు రెల్లెడన్

విస్మయమాయెనే?సరళ! పెద్దగనచ్చెరువందబోకుమా

క్రిస్మసువంటిపండుగలు గృష్ణునిపూజలనెవ్వరైననున్

కశ్మలమొందకుండగను గమ్మనిభక్తిని జేయగానగున్ 

క్రిస్మసుదినమున దురకలకృష్ణునిపూజల్

విస్మయమనియనిపించును
క్రిస్మసుదినమున దురకలకృష్ణునిపూజల్
భస్మముధరించువారలు
కశ్మములులేకయుండి ఘటియించెగదే

చలియిడుబాధవోవు హిమశైలమునందలదాచుకొన్నచో

విలయముదాండవించగను వేలకువేలుగబ్రాణనష్టమై

నీలువగనీడలేనియెడ నేర్పునగొండను నాశ్రయించగా

దెలియగరానిధైర్యమును దెంపునుగల్గుచునొక్కసారిగా

చలియిడుబాధవోవు హిమశైలమునందలదాచుకొన్నచో

చలిబాధకుదాగుము,హిమశైలమునందున్

 లలితా!పతికౌగిలిలో

చలిబాధకుదాగుము,హిమశైలమునందున్

నలయా శంభునికొఱకై

శిలవలెదాజేసెతపము శైలజ రక్తిన్

బుద్ధినివీడిరాముడు విమోహితుడై గ్రహియించెజానకిన్

ఉద్ధతితోడబల్కెనట నొక్కడుచాకలివాడుత్రాగియున్
బుద్ధినివీడిరాముడు విమోహితుడై గ్రహియించెజానకిన్
బద్ధుడునౌచుదాశరధి పంపెనుసీతను దారుణంబుగా
క్రుద్ధత,జెందుచున్ మనగకాననమందుననుండునట్లుగా

బుద్ధినివిడి,రాముడందెభూమిజకరమున్

 ఉద్ధతిజెఱనిడె సీతను

బుద్ధినివిడి,రాముడందెభూమిజకరమున్

పద్ధతిగవిల్లువిఱిచియు

పెద్దలయాశీసులందిపేర్మినినపుడున్

పురుషుల్ మూర్ఖులు పాపచిత్తులుఖలుల్ మ్రుచ్చుల్ గదా చూడగన్

 పరులన్ దూషణజేయుచున్ సతతమున్ బాధించుపాపాత్ములౌ

పురుషుల్ మూర్ఖులు పాపచిత్తులుఖలుల్ మ్రుచ్చుల్ గదా చూడగన్

గరమున్ శాంతమునొందుచున్ పరులుసౌఖ్యంబొందు చందంబుగా

నిరతిన్ జింతనజేయుచున్ సుమతిదానీడేర్చుసత్సంపదల్

పురుషులుమూర్ఖులుకుజనులుపుణ్యవిదూరుల్

 అరయగ సామీ కొందఱు

పురుషులుమూర్ఖులుకుజనులుపుణ్యవిదూరుల్

మరికొందరుండ్రునిజముగ

పురమునుదాబాగుజేయ బుట్టితిమనుచున్ 

కాలునిదూతలౌదురనంగదగుగాంతలనెల్లధాత్రిపై

 చాలనిజీతముంగలిగి సంధ్యనునిత్యము ద్రాగువారికిన్
కాలునిదూతలౌదు రనంగన్దగుగాంతననెల్లధాత్రిపై
పాలనునీరునుంగలియ పాలనువోలెను నుండునట్లుగా
నాలునుభర్తయున్ నిరతమాహరి,కీరమువోలెనుంటనౌ

కాలునిదూతలెకనంగగాంతలుభువిలోన్

మూలముసృష్టికి కాంతలు
గోలలువెట్టగనువారు కుపితులరగుచున్
మేలములాడిటుపాడియె
కాలునిదూతలెకనంగ గాంతలుభువిలోన్

సకలసుఖాలవాలముశ్మశానమండ్రుపండితోత్తముల్

వికలమనస్కులందఱును వెంపరులాడుచు బల్కునిట్లుగా
సకలసుఖాలవాలము శ్మశానమం,డ్రుపండితోత్తముల్
సకలము విష్ణుమాయనిలసంభవమౌననినీవెఱుంగుమా
సకలసుఖంబులందగను శంభుని వేడుమఋయెల్లవేళలన్

సకలశుభములకు నెలవుస్మశానమె సుమ్మీ

వికల మనస్కులు,రోగులు
కకలావికలము నగుచును గన్పడుకంటెన్
నకలంకుహరునిచేరిన
సకలశుభములకు నెలవుస్మశానమె సుమ్మీ

రైతేరాజు-రైతులేనిదేరాజ్యములేదు
అదినిజముఅక్షరాలా
            తిండిలేదు రైతులేనిదే
కష్టమురైతుది -సుఖముదళారులది
రైతురక్తముపీల్చేవారే-దళారులు
రక్షించాలిరైతులను-దళారులబారినుండి
దేశానికివెన్నుముకేరైతు
రైతుకష్టమేప్రజకుజీవాధారము
రైతులేనిచో-తిండిలేదు
ప్రజలులేరు-రాజ్యమేలేదు
రైతన్నేమిన్న-ఇంజనీరుకన్న
మట్టేరైతు-రైతేమట్టి
తీస్తాడుబంగారం-మట్టిలోంచే
రైతన్నకష్టంతోనే-మనపొట్టనిండుతుంది
తీర్చాలి-రైతులఅవసరాలు
ఉంచాలిహాయిగా-రైతన్నను
ఆనందడోలికలలో
దండాలు-రైతన్నకు
జేజేలు-అన్నదాతకు
---
రచన:పోచిరాజుసుబ్బారావు
హైదరాబాదు:::9866283384

విపినమ్మందునధర్మరాజుదినియెన్ పిజ్జానుబర్గర్లతో
నపురూపమ్ముగబల్కగాదగునె,హర్షానీకున్యాయంబునే!
విపినంబందుననుండునేకనగనీపిజ్జాలుచింతింపుమా
యపహాస్యంబుగ నుండునీపలుకుమాయాజాలమౌనట్లుగా

దారములేనిదైన విరిదండయెమేలుగదాధరింపగన్

దారములేనిదైన విరిదండయెమేలుగదాధరింపగన్
దారములేకయుండునదిదండనిబిల్వగనొప్పునేయెటన్
దారములేనిదండలిల దర్శనమైనధరింపుమోరమా!
యారయదండకున్భువినినాశ్రితమేగదదారమెయ్యెడన్

దారములేనట్టి పూలదండయె మేలౌ

ఆరసి కనుమా శశిధర!
సౌరభమే లేకయుండి చూపరిదైనన్
భారముగలిగెడు నామం
దారములేనట్టి పూలదండయె మేలౌ

చుట్టమువచ్చినాడనుచుశోకమువెట్టుట,ధర్మమిద్ధరన్

 ఎట్టుగజూచినన్వినుడియిట్టులుసేయుటమంచిగాదయా

చుట్టమువచ్చినాడనుచుశోకమువెట్టుట,ధర్మమిద్ధరన్

మట్టినీనమ్ముకొన్ననరమానవుబాగును జూడగోరుటే

యట్టులెపేదవారికిలనాశ్రయమీయగబూనుకోవలెన్ 

ట్టెడుసంతసమాయెను చుట్టమువచ్చెనని,మిగులశోకింపదగున్

పుట్టెడుసంతసమాయెను
చుట్టమువచ్చెనని,మిగులశోకింపదగున్
పుట్టిన యింటనుదుఃఖము
కట్టడిలేనంతరాగ కరోననచటన్

కుడ్యముమీదితేలొకనిగుట్టెనుబాధయెఱుంగడింతయున్

 కుడ్యముమీదితేలొకనిగుట్టెనుబాధయెఱుంగడింతయున్

కుడ్యముమీదయుండునదికుట్టెడుతేలునుగాదుగాగనన్

కుడ్యముమీదితేలలదికూరిమితోడనుజేసెజక్కెరన్

నీడ్యమెయట్లుజేయుటనునెవ్వరినైనను సంతసంబునన్

తేలుగుట్టెబాధ తెలియదింతవరకు

 తేలుగుట్టెబాధ తెలియదింతవరకు

మత్తుమందునీయ మగతగలుగ

నేదియెటులయైన నీమత్తుమందులు

వాడకుండజేయవలయు సుమ్ము

మేలునుగోరివచ్చెనటమిత్రుడు,వానినిజంపగాదగున్

 మేలునుగోరివచ్చెనటమిత్రుడు,వానినిజంపగాదగున్

మేలములాడబూనుటనుమేదినిమానుము,మేలుజేయునాబాలసుడాతడేనిజముపర్వులువెట్టుచుబోవబోకుమా

కాలమె చంపువానినిక గాచుటయెవ్వరిజేత గాదులే

మేలుగోరినహితునిప్రాణాలగొనుము

ఒడిని చేర్చుకొ నుముప్రీతితోడనెపుడు
మేలుగోరినహితుని,ప్రాణాలగొనుము
కీడుజేసెడుదుర్మార్గు నొడిసిపట్టి
బంధుడైనను నెవరైన వదలవలదు

హుండీలోనధనమ్ము వేయుపనియెట్లొౌప్పౌనుతప్పేయగున్

హుండీలోనధనమ్ము వేయుపనియెట్లొౌప్పౌనుతప్పేయగున్
హుండీలోనధనమ్మువేయుటను దప్పౌనౌయటన్ బాడియే
యాండాళ్వారులు పూజజేతురటయీహుండీలయన్నింటికిన్
భాండాగారములన్నియున్ ధనముతోవర్ధిల్లగానెప్పుడున్ 

 దండగ ఖర్చులు బదులుగ

హుండీలోధనమువేయుటొప్పె,ట్టులగున్

బండరినాధునిగరుణలు

మెండుగమనమీదయుండి మేలగుకతనన్

చిన్నదిచీమ,లోచనముచారెడు,నోరుసురంగ మార్గమే

మిన్నగురూపముంగలిగి మేదినినంతను నాక్రమించునై

బన్నుగరామచంద్రునకు బంటుగనుండుచు సీతజాడకై

మిన్నునబోవుచున్ నడుమ మీరినలంకిణినోటచిన్నగౌన్

చిన్నదిచీమ,లోచనముచారెడు,నోరుసురంగ మార్గమే

చిన్నిచీమకన్ను చేరెడంత

మన్నుమిన్నునేలు మహితుని సేవించు
నాంజనేయుడంత యగుచుకుఱుచ
సీతజాడవెదకె శ్రీలంకయందున
చిన్నిచీమకన్ను చేరెడంత

వేదమెసత్ప్రమాణమని ఫ్రెంచిజనుల్ జగమెల్లచాటిరే

వేదపుసారమున్ దెలిసి వీడినశంకలప్రోద్బలంబుతో

వేదమెసత్ప్రమాణమని ఫ్రెంచిజనుల్ జగమెల్లచాటిరే
వేదముమూలకారణము విద్యలునేర్వగనెల్లవారికిన్
వాదనలేనిమార్గమునుభాసిలజేయును లోకమంతకున్

వేదమేప్రమాణమనిరి ఫ్రెంచిజనులు

వేదమేప్రమాణమనిరి ఫ్రెంచిజనులు
ఫ్రెంచివారితో బాటుగపృధివినిగల
యన్నిదేశములకుగద యరయవినుము
వేదమేకాకయికయేదిలేదుకొలత

నందనుల దహించిరంట నాటిపురంధ్రుల్

 అందముగలయువతులయెడ
కొందఱు దురుసుగ బలుకగ గోమలులంతన్
గుందుచుజెప్పగ దమతమ
నందనుల దహించిరంట నాటిపురంధ్రుల్

గాడిదగుడ్డునుండి యొకకాకిజనించియు నీదెనీటిలోన్

గాడిదగుడ్డునుండి యొకకాకిజనించియు నీదెనీటిలోన్
గాడిదపెట్టునేచెపుమ గాదిలికోడల!గుడ్డునెచ్చటన్
చూడుమయొక్కసారియిటుసూనృతవాక్యముబల్కగాదగున్
బాడియెయిట్టికల్పనలు భావితరాలను మోసగించుటే

గార్దభాండమ్ముఛేదించికాకిపుట్టె

గార్దభాండమ్ము ఛేదించికాకిపుట్టె
యిట్టివింతలు జరుగునీమట్టిమీద
సందియంబును విడువుముసరళ!నీవు
వీరబ్రహ్మము చెప్పెనువింతలెన్నొ

బాసకుగీడుజేయగలపండితులన్గని,మ్రొక్కగాదగున్

 వీసముగూడ గారవము,బేర్మియు,వందనమీయకుండుడో

బాసకుగీడుజేయగలపండితులన్గని,మ్రొక్కగాదగున్
బాసనుసంస్కరించు,కవివర్యులపాదములెల్లవేళలన్
బాసయనంగబ్రాణము,సమాజపువృద్ధికిగాదెతెల్పుమా

బాసజెఱచు పండితులకెవందనములు

 వినుటకింపుగ లేకుండబెడిదమైన

బాసజెఱచు పండితులకెవందనములు
సంస్కరించిన భాషనేచదువునెడల
నెల్లవారలుముదముతో నిలనునుండ్రు

కాముకులైనయోగులకెకాక పరంబులభించునేరికిన్

 కాముకులైనయోగులకెకాక పరంబులభించునేరికిన్

నీమముతోడనన్ శివునినీటనుబాలను బూజజేయుచో
గామముశుద్ధమైప్రజకుగారవమబ్బుచునెల్లవేళలన్
దామసులైనబొందునిలదద్దయుమోక్షముదప్పకుండగన్ 

కాముకులగుయోగులకెమోక్షంబుదక్కు మోక్షమునకుకాదడ్డుసూచొక్కుభువిని

 గాధినందను కొమరుడుకామమతిని

పొందుగోరగ వచ్చినపొలతివలపు
దీర్చియయ్యును మోక్షంబువచ్చెగాన
కాముకులగుయోగులకెమోక్షంబుదక్కు
మోక్షమునకుకాదడ్డుసూచొక్కుభువిని

దొరికెనులంకెబిందెలనిదుఃఖపడెన్ మిగులన్దరిద్రుడే

 వెరవునదీయగోతినట వేమరుగొల్పెడులంకెబిందెలున్

బరువుగగన్పడయ్యెడనుబారులుదీర్చుచురాగలోకులున్

సరగునరాజసేవకులుసాయుధులెైగొనిపోవబిందెలన్

దొరికెనులంకెబిందెలనిదుఃఖపడెన్ మిగులన్దరిద్రుడే

దొరికెలంకెబిందెలటంచు, దుఃఖపడెను

 సంతసంబొందెనుమిగుల సరితతనకు

దొరికెలంకెబిందెలటంచు, దుఃఖపడెను
బిందెలన్నియు దెఱువగనందుకనగ
రాళ్ళురప్పలెయుండుటకళ్ళుచెదిరి

సహదేవుండుధరాత్మజన్గనికడున్సంతోషమున్బొందెరా?

 బెహరారాముడు పల్కెనిట్లుగనునోవీరాంంజనేయా!గనన్

సహదేవుండుధరాత్మజన్గనికడున్సంతోషమున్బొందెరా?

యహహాయేమిదిచేటుమాటలనుబాహాటంబుగాబల్కెదో?

యహముంగల్గెనెయేమిచెప్పుమసభాహ్లాదంబుజేకూర్చునే?

సహదేవుడు,సీతనుగని సంతోషించెన్

 బహువిధ ప్రఙ్ఞాశీలుడు

సహదేవుడు,సీతనుగని సంతోషించెన్
నహమికగలిగెడురావణు
నహమునుగడతేర్చిపిదపయగమముక్రిందన్

నోడినవాడుగెల్చె మఱియోడెనుగెల్చినాడుచిత్రమే

చూడగనేటుయోటునిక జూపరులందరిమానసంబునన్
వీడనియద్భుతంబులవి వేమఱుగుర్తుకువచ్చుచుండెనా
వాడునువీడునంచనక పెద్దమనంబున గెల్పునిచ్చుటన్
నోడినవాడుగెల్చె మఱియోడెనుగెల్చినాడుచిత్రమే

గెలిచినవాడోడెనోడిగెలిచెనొకండున్

 

కలకాలమొకేరీతిగ
గలిబొలిపలుకులగుచునుప కారములేమిన్
పలువురుమదిభావించగ
గెలిచినవాడోడెనోడిగెలిచెనొకండున్

దినకరుడుద్భవించి నలుదిక్కులనింపెను,చిమ్మచీకటిన్

 ఘనమగు సూర్యతేజమును గాసిలిబెట్టగలోకమంతకున్

దినకరుడుద్భవించి నలుదిక్కులనింపెను,చిమ్మచీకటిన్

దినకరుడస్తమించగను దేజములేకనునింపెనాయెడన్

దినకరుడేగదా భువికిదీప్తిని,జీవనమిచ్చురత్నమౌ

దినకరుడుదయించిదెసల,దిమిరమునింపెన్

 అనయము గాంతిని నింపును

దినకరుడుదయించిదెసల,దిమిరమునింపెన్

దినకరుడేగిపడమరకు

దినకరుడేమూలమార్య!దివికిన్భువికిన్

జన్మదినోత్సవమ్మును శ్శశానమునంజరుపంగయుక్తమౌ

 చిన్మయరూపుడౌ శివుడుసేదనునొందుచువల్లకాడునన్

దున్మెను బాపులందరిని దోరపువాడిన శూలధారియై

సన్మతినానతీయుడిట సజ్జనులౌదగువారలెయ్యెడన్

జన్మదినోత్సవమ్మును శ్శశానమునంజరుపంగయుక్తమౌ

జన్మదినోత్సవముశ్శశానమునదగున్

 చిన్మయుడగు నాశివునకు

జననముమరణంబులనుటసబబేయార్యా!

తన్మయతగలుగునెడలను

జన్మదినోత్సవముశ్శశానమునదగున్ 

శివపూజనుజేయకున్న శ్రీహరియలుగున్

 శివశివ యేమని యంటిరి

శివపూజనుజేయకున్న శ్రీహరియలుగున్ ?
శివుడునుహరియునునొకరని
యవగతమేయైనయెడల యలుగుటయెటులౌ

నాకర్తవ్యమెఱుంగజెప్పెదబ్రజానాశమ్మెసంక్షోభమే

 రాకన్ మానను వచ్చిమీకునునికన్ రాబందులౌవారికిన్ 

నాకర్తవ్యమెఱుంగజెప్పెదబ్రజానాశమ్మెసంక్షోభమే
మీకున్ ధైర్యముసాహసంబులిట యేమేరంగబ్రాప్తించునో
నాకున్ జెప్పిన నేనుబొందుదిపుడేనావారిసామీప్యమున్ 

నాకర్తవ్యమ్ము,జనవినాశనమెకదా

 ఆకొన్నవారిబ్రోచుట

నాకర్తవ్యమ్ము,జనవినాశనమెకదా
రాకయకరోనవైరసు
మూకుమ్మడిచావులవియమొదలిడెజగతిన్ 

తనయుండేతనతమ్ముడయ్యెననగాదప్పౌనయొప్పేయగున్

 తనయుండేతనతమ్ముడయ్యెననగాదప్పౌనయొప్పేయగున్

గనుడో మీరలుసూక్ష్శదర్శనముమీకైతెల్పనౌనిచ్చటన్

తనయుండేతనతమ్ముడౌనునిటులే,దాజేయనుద్వాహమున్

దనదౌభార్యకుచెల్లెలౌవరుసయాతారన్ ముదంబొప్పగా

తనయుడెతనతమ్ముడయ్యెదప్పెట్టులగున్

 కనుడీ సూక్ష్మపువిషయము

మనువాడకొడుకు,వరుసకుమఱదలుదనకున్
వినసొంపుగనుండెనుగద
తనయుడెతనతమ్ముడయ్యెదప్పెట్టులగున్ 

కైలాసమ్మున శేషతల్పమునసౌఖ్యంబందెవాణీశుడే

 కైలాసమ్మున శేషతల్పమునసౌఖ్యంబందెవాణీశుడే

మేలంబుల్బలుకంగబాడియె సఖా!మీరీవిధంబొప్పగా
కైలాసమ్మునుశేషతల్పమునునాకైలాసనాధున్ నజున్
వాలాయంబుగనేకమౌనటుదగన్భాగమ్ముజేయంగనౌ

కైలాసముననహిపైనకంజుడుపండెన్

 మేలములాడగసబబే?

కాలునినానాగరాజు గంజునిగురిచిన్
గాలపు మార్పుల ఫలితము
కైలాసముననహిపైనకంజుడుపండెన్ 

రామునిభక్తులె,వ్వరనగక్రైస్తవులేకదయెంచిచూచినన్

రామునికందఱున్ ననగరామలు,బిల్లలుబెద్దవారలున్
రామునిభక్తులె,వ్వరనగక్రైస్తవులేకదయెంచిచూచినన్
గోమలిమేరిమాతకును,గూరిమిపట్టికిభక్తులందఱున్
నీమముతోడనున్మెలగినెయ్యముగూర్చుచునుండుటొప్పగున్ రా

క్రైస్తవులకెకద్దు రామభక్తి

 భక్తియనగనుండు బ్రతియొక్కరికిని

వీరువారుననగ వేరులేక
దైవమనగ నొక్కడేవసుధకుగద
క్రైస్తవులకెకద్దు రామభక్తి

తలగడతోగొట్టగనె దైవమహాతలబ్రద్దలయ్యెనే

 తలగడతోగొట్టగనె దైవమహాతలబ్రద్దలయ్యెనే

తలగడతోగొట్టగనుదాపడమౌనె?నదేమిచిత్రమో
కలనునుగంటిరే?చెపుడుకాలపురీతియ?యేమియాయెనో?
తలపునకంతుబట్టగ నుదద్దయునేర్వకయుంటినేసుమా

తలగడతోగొట్టినంతదలయేపగిలెన్

 కలలోజూచితివింతను

నలికులవేణియొకతెదనయార్యునిశిరమున్
గలిగినగోపంబునహో
తలగడతోగొట్టినంతదలయేపగిలెన్

పుస్తకముల్ పఠించిననెపొందెదరెల్లరు,పాపభారమున్

 మస్తకమందునన్ మిగుల మాన్యతనొందెడుసంతసంబులన్ 

పుస్తకముల్ పఠించిననెపొందెదరెల్లరు,పాపభారమున్
న్యస్తముజేయుదుష్టులకునాశ్రయమిచ్చిన సత్యమేగదా
పుస్తకపాఠనంబుననెమూర్ఖుడుసైతముసజ్జనుండు నౌ

పుస్తకపఠనమ్ము,పాపమునుగల్గించున్

 మస్తముబదునుగజేయును

పుస్తకపఠనమ్ము,పాపమునుగల్గించున్
పుస్తకములనపహరణము
పుస్తకమునుదెలియుడార్య!ముఖవాసినిగా

బాలుడొకండుగానచట పాటలుబాడుచునుండగాగనెన్

తేలును,ముద్దులాడిసుదతీమణిబల్కెనుతీయతీయగన్

బాలికయంగసౌష్ఠవము,పాటలుబాడెడురీతినిన్ గనిన్

లాలనతోడగౌగిలిని,లాస్యములారగబందిజేయుచున్ 

తేలును,ముద్దాడికాంతతీయగబలికెన్

 మాలతిభయపడె జూడగ

దేలును,ముద్దాడికాంతతీయగబలికెన్

బాలికదరికిన్వడిజని

లాలనగాగౌగిలించి,లాస్యములొలుకన్

కార్తికదీపముం గనులగాంచగభీతిజనించె మెండుగన్

 కార్తికదీపముం గనులగాంచగభీతిజనించె మెండుగన్ 

నార్తినిశంభునామమునునాయువుపట్టుగజేయుచున్భువిన్
గార్తికదీపమందుననె గాలునిరూపముజూడగల్గుచో
బూర్తిగమాయమైభయము మోదముగూర్చునుదప్పకుండగన్ 

గార్తికదీపమునుగాంచగా,భయమయ్యెన్

 ఆర్తినిదండముబెట్టితి

గార్తికదీపమునుగాంచగా,భయమయ్యెన్

గార్తికదీపముకాలిన

మూర్తినిజూడంగబెద్దపుండుగనౌటన్ 

ఎలుకలుమత్తవారణమునీడ్చె గనుండు కలుంగులోనికిన్

 అలుకనుజెందగాసరళ యప్పటికప్పుడు జేయచక్కెరన్

నెలుకలుబాములన్ దనరయేనుగులాదిగబొమ్మలత్తరిన్

లలితమనోహరంబగుట లాస్యముతోడన,సంతసంబునన్

నెలుకలుమత్తవారణమునీడ్చె గనుండు కలుంగులోనికిన్

ఎలుకలుతమకలుగులోనికేనుగునీడ్చెన్

 చిలుకలబలుకులవోలెను

బలుకుచుదాదోచుకొనుచుపడతులమనముల్

నెలమినివశపరమగుటను

నెలుకలుతమకలుగులోనికేనుగునీడ్చెన్ 

నాకసమందుదోచెను శశాంకశతమ్మదినేత్రపర్వమై

 దూకగజేపలొక్కుదుట తోరపునీటనురాత్రివేళలో

నాకసమందుదోచెను శశాంకశతమ్మదినేత్రపర్వమై

నాకపుచంద్రుడయ్యెడను నవ్వులమోముగ గానిపించగా

జీకటియంతయున్ దొలగిచిక్కెనుదెల్లటికాంతితోడుతన్ 

నాకసమునందుదోచెశశాంకశతము

పీకలవరకు ద్రాగినవెంకికపుడు

నాకసమునందుదోచెశశాంకశతము

మత్తుగలుగుట నట్లుగామభ్యపెట్టు

చంద్రుడొక్కడేగదయుండు చదలునందు

వాగ్దేవీపదపూజ జేసినపుడే వర్ధిల్లుగాసంపదల్

 వాగ్దేవీపదపూజ జేసినపుడే వర్ధిల్లుగాసంపదల్ 

వాగ్ధారంబునుగల్గునిక్కముగ దాబ్రాపున్సమీక్షించుచో
వాగ్దేవీపదమాశ్రయించినగడున్ బ్రాప్తించునైశ్వర్యముల్
వాగ్దేవీ!ననుగావుమా దయనుసాఫల్యంబునొందంగగా

వాగ్దేవీపూజజేయవర్ధిలుసిరుల్

 వాగ్దేవియనగశారద

వాగ్దేవీపూజజేయవర్ధిలుసిరుల్
వాగ్దత్తమునెరవేర్చును
వాగ్దేవియెయిచ్చుమనకువాక్సంపదలన్ 

శంకరుడేల మాకిపుడు శంతియెకావలె నెవ్విధిన్ గనన్

 శంకరుడేల మాకిపుడు శంతియెకావలె నెవ్విధిన్ గనన్ 

వంకరమాటలెందులకు భవ్యుడులేకనుశాంతియుండునే?
శంకరునామమున్ లలిత! సన్మతితోడను నాలపించుచో
శంకలులేనిసంపదలు,సౌఖ్యములిచ్చును దప్పకుండగన్ 

శంకరుండువలదు శాంతివలయు

 శంకరుండువలదు శాంతివలయునట

పిచ్చివానిపలుకు లిచ్చగించ
రాదు,శంకరుండె రత్నసువునకుదై
వమని,యరయుమమ్మ పార్వతమ్మ!

ప్రాంణాపాయముదెచ్చె బావురముశర్వా!యేమికానున్నదో

 దాణాగైకొనడేగపావురమునే వెంటాడబోవంగగా

బ్రాణాపాయముదప్పిబోవుటకునైరక్షించుడంచున్ శిబిన్
దీనాలాపముజేయపావురమయో ధైర్యంబుగోల్పోవగా
ప్రాంణాపాయముదెచ్చె బావురముశర్వా!యేమికానున్నదో

ప్రాణగండముదెచ్చెనుపావురమ్ము

 డేగబారినిపడినట్టి కూకియపుడు

దానశీలియౌయాశిబిదరికిజేరి
రక్షగోరగమాఃసపురవలుగోయ
ప్రాణగండముదెచ్చెనుపావురమ్ము

టపటపధన్ ధనాధనఢఢంఢఢచిట్పటబుస్సుతుస్సుతున్

 కుపితమనస్కుడెప్పుడునుగోపముతోడనబళ్ళుకొర్కగా

టపటపధన్ ధనాధనఢఢంఢఢచిట్పటబుస్సుతుస్సుతున్

టపటపయంచుబేలెడుపటాసునువోలెనురావమొందుచున్

నెపుడునుమంచికాదుగదయీవిధమైనదురావమీయగా

టపటపధన్ ధన్ చిటపటఢంఢంఢడతుస్

 టపటపశబ్దముగలుగుచు

విపరీతపుసద్దుతోడభీతినిగలుగన్

చపలతగాల్చగవినబడె

టపటపధన్ ధన్ చిటపటఢంఢంఢడతుస్ 

 *నాగుల చవితి* https://t.me/joinchat/AAAAAEqrF94avWw7JKUdgQ ఆశ్లేష, ఆరుద్ర, మూల, పూర్వాభాద్ర, పూర్వాషాడ అను ఈ ఐదు నక్షత్రములు సర్ప నక్షత్రమలు. సర్పము అనగా కదిలేది, పాకేది. నాగములో ‘న, అగ’ ఎప్పుడూ కదులుతూ ఉండేదని అర్థం. క్షణం కూడా ఆగకుండా అతివేగంగా వెళ్ళేదాన్ని ‘నాగము’ అంటారు. అన్నింటికంటే వేగంగా వెళ్ళేది ‘కాలము’ కావున నాగమునకు మరో అర్థం కాలం. అందుకే ‘కాలనాగము’ లేదా ‘కాలనాగు’ అని అంటారు. జ్యోతిష్యశాస్త్రానుసారం కాలసర్ప దోషం ఉన్నవారికి జీవన క్రమంలో ఎన్నో అవరోధాలు ఏర్పడుతాయి. జీవితం నిరంతరం కొనసాగే ప్రక్రియ అనగా ‘నాగం’. సర్పము హృదయ భాగంతో పాకుతూ ఉంటుంది. ఈ భాగాన్ని ‘ఉరా’ అంటారు కావున సర్పానికి ‘ఉరగము’ అని కూడ పేరు. ఉరమున ఉన్న మనస్సు చెప్పినట్టు నడిచే వాళ్ళమైన మనమూ కూడా ‘ఉరగముల’మే. సర్పం తాను నిరంతరం సాగుతూ మన జీవనక్రమంలోని వివాహం, సంతానం వంటి జీవన ఘట్టాలను అవరోధపరస్తుంది కావున కార్తిక మాసంలో నాగులను ఆరాధిస్తారు. అగ్ని దేవతగా ఉండేది కార్తికమాసములోనే. మన జీవనానికి కావాల్సిన ఉత్సాహం, ఉత్తేజం వంటివి తేజస్సు వలన అనగా సూర్యుడు, అగ్ని వలన కలుగుతాయి. శ్రీహరికి శయ్య, శంకరునికి ఆభరణము కూడా సర్పమే కావున నాగులను ఆరాధించడం వలన హరిహరులను సేవించిన ఫలం దక్కుతుంది. కార్తికమాసమంతా ఇంట్లో నాగ ప్రతిమను ఆరాధిస్తూ, నాగస్తుతిని చేస్తే పరమాత్మ అనుగ్రహిస్తాడు. కార్తికమాసం నెలరోజులు కాకపోయినా కనీసం కార్తిక శుద్ధ చవితినాడు నాగులను ఆరాధించాలి. చవితి అం టే నాల్గవది అనగా ధర్మార్థకామమోక్ష పురుషార్థాలలో నాల్గవది మోక్షం కావున ఆనాడు నాగులను ఆరాధిస్తే మోక్షము లభిస్తుంది. అంటే జీవితంలో వచ్చిన కష్టాల నుండి విముక్తులవుతాము. కావున నాగుల చవితినాడు దేవాలయాలలో, గృహములో లేదా పుట్టల వద్ద నాగ దేవతను ఆరాధించాలి. ప్రకృతి మానవుని మనుగడకు జీవనాధరమైనది కనుక దానిని దైవ స్వరూపంగా భావించి మన పూర్వీకులు చెట్టును, పుట్టను, రాయిని, రప్పను, కొండను, కోనను, నదిని, పర్వతాన్ని ఇలా సమస్త ప్రాణికోటిని దైవ స్వరూపంగా చూసుకొంటూ! పూజిస్తూవస్తున్నారు. ఇదే మనభారతీయ సంస్కృతిలోని హిందువుల పండగల విశిష్టత. నిశితంగా పరిశీలిస్తే ... అందులో భాగంగానే "నాగుపాము" ను కూడా నాగరాజుగా, నాగదేవతగా పూజిస్తూ వస్తున్నారు. ఈ రోజున ఊరిలో ఉన్న గుళ్ళలో ఉన్న పుట్టలలో కానీ లేదా ఊరి బయట ఉన్న పాము పుట్టలో పాలు పోస్తారు. పుట్టలో పాలు పోయటమనేది భారతదేశంలో అనాదిగా వస్తున్న ఆచారం. సిటీ ప్రాంతంలో నాగుల చవితికి అంత సందడిగా కనిపించదు కానీ గ్రామీణ ప్రాంతాలలో మాత్రం ఎంతో సందడి సందడిగా కనిపిస్తుంది. దేవాలయాల్లో రాతి విగ్రహా జంట పాముల ప్రతిమలు, రెండు పాములు మెలికలు వేసుకొని రావి, వేప చెట్ల కింద దర్శనం ఇవ్వటం మనము ఎక్కువ గమనిస్తుంటాము. చవితి నాడు సర్పాలను పూజిస్తే సర్వరోగాలు, వైవాహిక దాంపత్య దోషాలు, గర్భదోషాలు పోయి ఆరోగ్యవంతులవుతారని భక్తులు విశ్వాసంతో పుజిస్తారు. ఎందుకంటే కుజ దోషం, కాలసర్ప దోషానికి అధిదేవత సుబ్రహ్మణ్య స్వామి కాబట్టి నాగుపాము పుట్టకు పూజ చేస్తే కళత్ర దోషాలు తొలగుతాయని శాస్త్రాలు సూచిస్తున్నాయి. ఒక్కో ప్రాంతంలో ఒక్కోలా మన దేశంలో ఒక్కో చోట ఒక్కో విధంగా నాగులచవితిని జరుపుకుంటారు. కొన్ని ప్రాంతాల వారు దీపావళి అమావాస్య తరువాత వచ్చే కార్తీక శుద్ధ చతుర్థిని నాగుల చవితి పండుగ జరుపుకుంటారు. కొందరు శ్రావణ శుద్ధ చతుర్థినాడు జరుపుకుంటారు.ఇవి రైతులకు కూడా ఎంతో మేలును చేకూరుస్తాయిఈ పాములు భూమి అంతర్భాగమందు నివసిస్తూ భూసారాన్ని కాపాడే ప్రాణులుగా సమస్త జీవకోటికి " నీటిని" ప్రసాదించే దేవతలుగా తలచేవారు. ఇవి పంటలను నాశనంచేసే క్రిమికీటకాదులను తింటూ, పరోక్షంగా " రైతు " కు పంటనష్టం కలగకుండా చేస్తాయట!. అలా ప్రకృతి పరంగా అవి మనకు ఎంతో సహాయపడుతూ ఉంటాయి. భారతీయ సనాతన సంప్రదాయాల్లో జంతు పూజ ఒకటి. ఈశ్వరాంశ ప్రతి ప్రాణిలోనూ వ్యాపించి ఉన్నదని ఉపనిషత్‌ ప్రబోధం. ప్రకృతి పరిరక్షణకు తోడ్పడే సద్భావన అది. వేదంలో నాగ పూజ కనిపించకున్నా- సంహితల్లో, బ్రాహ్మణాల్లో ఆ ప్రసక్తి వస్తుంది. పురాణ, ఇతిహాసాల్లోని గాథల్లో సర్పాలు వివిధ సందర్భాల్లో ప్రత్యక్షమవుతాయి. ఈ రోజునే తక్షకుడు, కర్కోటకుడు,వాసుకి, శేషుడు మొదలైన 100 మంది నాగ ప్రముఖులు జన్మించారని పురాణ కథనం. భూలోకానికి క్రింద ఉన్న అతల, వితల, సుతల, తలాతల, రసాతల, మహాతల, పాతాళ లోకాలల్లో వివిధ జీవరాసులు నివసిస్తాయి. వాటిలో ఐదు రసాతల లోకాల్లో రాక్షసులు నివసిస్తారు. చివరిదైన పాతాళ లోకంలో నాగులు ఉంటాయి. నాగప్రముఖులందరూ అక్కడ ఉంటారు. ఈరోజున నాగులకు ఆహారం అందజేస్తే నాగదోషం సహా మొదలైన దొషాలు తొలగిపోతాయి. కద్రువ నాగ మాత. మహావిష్ణువుకు శయ్యగా అమరిన ప్రాణి ఆదిశేషువు. సర్పం పరమశివుడి కంఠాన మనోహర ఆభరణం. సూర్యభగవానుడి రథానికి సర్పమే పగ్గం. అదే- ఆకాశం మధ్య వెలసిన కుజగ్రహానికి కుదురు. భైరవుడి భుజంపై వేలాడే యజ్ఞోపవీతం సర్పమే. శనిదేవుడి చేతిలోని ఆయుధమూ అదే. సర్పమే మంథర పర్వతానికి కవ్వపు తాడుగా మారింది. దేవతలకు, రాక్షసులకు సముద్ర మథన సమయంలో సహాయకారిగా ఉపయోగపడింది. దంపతులకు సంతానం కలగకపోవడానికి ప్రాచీన, ఆధునిక వైద్యశాస్త్రాలు పలు కారణాలు చెబుతాయి. సర్పదోషమే కారణమని భావించినవారు రామేశ్వరం వెళ్లి నాగప్రతిష్ఠ చేయడం రివాజు. అక్కడికి వెళ్లలేనివారు తమ గ్రామ దేవాలయ ప్రాంగణంలోనే సర్ప విగ్రహాల్ని ప్రతిష్ఠించే పద్ధతి ఉంది. మన ప్రాచీన దేవాలయాల చుట్టూ శిథిలమైన నాగ విగ్రహాలు ఇప్పటికీ దర్శనమిస్తుంటాయి. వర్షకాలంలో పాములు పుట్టల్లో నుంచి బయటకు వచ్చి సంచరిస్తాయి. అందుకే శ్రావణ మాసంలో సైతం ‘నాగ పంచమి’ పేరుతో పండుగ చేసుకుంటారు. పుట్ట వల్ల భూమిలో తేమ పెరుగుతుంది. పంటలకు ఇది ఎంతో అవసరం. పంటలకు మూలం పాములే కాబట్టి, రైతులు వాటిని దేవతలుగా భావిస్తుంటారు. పంటలు ఏపుగా పెరిగే కాలంలో ‘కార్తిక శుద్ధ చవితి’నాడు మనం ‘నాగుల చవితి’ని పర్వదినంగా ఆచరిస్తున్నాం. పాములకు ప్రాణదానం చేసిన ఆస్తీకుడి కథ భారతంలో ఉంది. ఇతడు జరత్కారువు అనే నాగజాతి స్త్రీకి జన్మిస్తాడు. జనకుడి పేరు జరత్కారుడు. చిన్నతనంలోనే సకల విద్యలూ నేర్చుకున్న ఆస్తీకుడు గొప్ప జ్ఞాని అవుతాడు! పరీక్షిత్తు పాముకాటు వల్ల మరణిస్తాడు. ఇందుకు ఆగ్రహించిన అతడి పుత్రుడు జనమేజయుడు సర్వ సర్ప జాతీ నాశనం కావాలని సర్పయాగం ప్రారంభిస్తాడు. ఎక్కడెక్కడి నుంచో పాములు వచ్చి యాగాగ్నిలో పడి మాడిపోతాయి. మిగిలిన సర్పాలు తమను రక్షించాలని జరత్కారువును ప్రార్థిస్తాయి. రాజును ఒప్పించి సర్పయాగం ఆపించాలని ఆమె తన కుమారుడు ఆస్తీకుణ్ని కోరుతుంది. అతడు జనమేజయుడి వద్దకు వెళ్తాడు. అతడి విద్యానైపుణ్యాన్ని చూసిన జనమేజయుడు సత్కరించడానికి సిద్ధపడతాడు. ‘సర్ప హింస మంచిది కాదు. నీవు ఈ యాగం మాని, వాటిని రక్షిస్తే చాలు. అదే నాకు పెద్ద సత్కారం’ అంటాడు ఆస్తీకుడు. జనమేజయుడు అందుకు అంగీకరించి, సర్పయాగాన్ని విరమిస్తాడు. నాగుల చవితినాడు ఈ కథ వింటే, నాగ దోషాల నుంచి విముక్తి కలుగుతుందని పలువురి నమ్మకం. పంట పొలాలకు శత్రువులు ఎలుకలు. వాటిని నిర్మూలించేవి పాములు. అవి క్రమంగా కనుమరుగైతే, మానవాళి మనుగడకే ప్రమాదం. నాడు ఆస్తీకుడు వంటి విజ్ఞాని ప్రబోధం వల్ల జనమేజయుడు ప్రభావితుడయ్యాడు. అదే ఉద్బోధతో మన కర్తవ్యాన్ని గుర్తుచేస్తుంది నాగుల చవితి పండుగ! ఈ నాగుల చవితి నాడు నాగేంద్రుని శివునికి వాసుకిగా, విష్ణువుకు ఆది శేషుడుగా తోడు ఉంటాడు కాబట్టి ఈ చవితి రోజు విశ్వాసం గల భక్తుల పూజ నైవేద్యాలను సమర్పిస్తే సర్వరోగాలు పోయి సౌభాగ్యవంతులవుతారని భారతీయుల నమ్మకం. ఆధ్యాత్మిక యోగా పరంగా :- ఈ మానవ శరీరమనే పుట్టకు తొమ్మిది రంధ్రాలు ఉంటాయి. వాటినే నవరంధ్రాలు అంటూ ఉంటారు. మానవ శరీరంలో నాడులతో నిండివున్న వెన్నెముకను ' వెన్నుపాము' అని అంటారు. అందులో కుండలినీశక్తి మూలాధారచక్రంలో "పాము" ఆకారమువలెనే వుంటుందని "యోగశాస్త్రం" చెబుతోంది. ఇది మానవ శరీరంలో నిద్రిస్తున్నట్లు నటిస్తూ! కామ, క్రోధ, లోభ, మోహ, మద, మాత్సర్యాలనే విషాల్ని గ్రక్కుతూ మానవునిలో 'సత్వగుణ' సంపత్తిని హరించి వేస్తూ ఉంటుందని అందుకు ' నాగుల చవితి రోజున ప్రత్యక్షంగా విషసర్ప పుట్టలను ఆరాధించి పుట్టలో పాలు పోస్తే మానవునిలో ఉన్న విషసర్పం కూడా శ్వేతత్వం పొంది, అందరి హృదయాలలో నివసించే ' శ్రీమహావిష్ణువు" నకు తెల్లని ఆదిశేషువుగా మారి శేషపాన్పుగా మారాలని కోరికతో చేసేదే! ఈ నాగుపాము పుట్టలో పాలు పోయుటలోగల అంతర్యమని కొంత మంది పెద్దల మాటల ద్వార తెలుస్తుంది. నాగులకు పాలు పోయడంలోని అంతరార్థం : పాలు స్వచ్ఛతకు ప్రతీక. ఈ పాలను వేడి చేసి చల్లపరచి దానికి కొద్దిగా చల్లను చేరిస్తే పెరుగవుతుంది. ఆ పెరుగును చిలుకగా వచ్చిన చల్లలో నుంచి వచ్చే వెన్నను కాయగా నెయ్యి అవుతుంది. దీనిని మనం యజ్ఞంలో హవి స్సుగా ఉపయోగిస్తాం. అలాగే మన బ్రతుకనే పాలను జ్ఞానమనే వేడితో కాచి వివేకమనే చల్ల కలిపితే సుఖమనే పెరుగు తయారవుతుంది. ఈ పెరుగును ఔదార్యమనే కవ్వంతో చిలుకగా శాంతి అనే చల్ల లభిస్తుంది. ఆ చల్లను సత్యం, శివం, సుందరం అనే మూడు వేళ్ళతో కాస్త వంచి తీస్తే సమాజ సహకారం అనే వెన్న బయటకు వస్తుంది. ఆ వెన్నకు భగవంతుని ఆరాధన అనే జ్ఞానాన్ని జోడిస్తే త్యాగము, యోగము, భోగమనే మూడు రకముల నెయ్యి ఆవిర్భవిస్తుంది. ఇదే సకల వేదాలసారం, సకల జీవనసారం అయిన పాలను జీవనమునకు ప్రతీక అయిన నాగులకు అర్పించడంలోని అంతరార్థం. ”దేవా: చక్షుషా భుంజానా: భక్తాన్‌ పాలయంతి” అనేది ప్రమాణ వాక్యం, అనగా దేవతలు ప్రసాదాన్ని చూపులతోనే ఆరగిస్తారని అర్థం. పాములు పాలు తాగవనే అపోహతో పాలు పోయడం మానకుండా కొద్దిగా పాలను పుట్టలో పోసి మిగిలిన పాలను నైవేద్యంగా స్వీకరించాలి. పాము పుట్టలో పాలు పోసేటప్పుడు ఇలా చేప్పాలి మరియు పిల్లలు చేత చెప్పించాలి . నడుము తొక్కితే నావాడు అనుకో పడగ తొక్కితే పగవాడు కాదు అనుకో తోక తొక్కితే తోటి వాడు అనుకో నా కంట నువ్వుపడకు నీకంట నేను పడకుండా చూడు తండ్రీ అని చెప్పాలి. ప్రకృతిని పూజిచటం మన భారతీయుల సంస్కృతి. మనం విషసర్పమును కూడా పూజించి మన శత్రువును కూడా ఆదరిస్తాము. అని అర్ధము. . పిల్లల చేత ఇవి చెప్పించటం ఎందుకంటె వారికి మంచి అలవాట్లు నేర్పించటము ముఖ్యవుద్దేశము. మనలను ఇబ్బంది పెట్టినవారిని , కష్టపెట్టేవారిని క్షమించాలి అని తెలుపుట ఇలాంటివి నేర్పుట ఉద్దేశము. నాగుల చవితిరోజు పుట్టలో పాలుపోసిన తరువాత. బియ్యం రవ్వ లేదా పిండిని చుట్టూ జల్లుతారు ఎందుకంటే మన చుట్టూ వుండే చిన్న చిన్న జీవులుకు ఆహారంను పెట్టటం అన్నమాట. ఉదాహరణకు చీమలకు ఆహారంగా పెడుతున్నాం. పుట్ట నుండి మట్టి తీసుకొని ఆ మన్నును చేవులకు పెడతారు. ఎందుకంటే చెవికి సంభందించిన ఇబ్బందులు రాకూడదని.

నన్నయటంచుబిల్వగనెయయ్యొభయంబునుబొందిపాఱితిన్

 మిన్నగనిష్టమౌ సఖికిమెండగుబ్రేమనుభూరిదెల్పగా

నన్నయటంచుబిల్వగనెయయ్యొభయంబునుబొందిపాఱితిన్
ఎన్నడునిట్లుగాదలప యిష్టములేదనిచెప్పగాననెన్
బన్నముజెందబోకుమ,వివాహముజర్గునునాకుమాపునన్

అన్నాయనుపిలుపునువినియడలితినయ్యో

 ఎన్నకహృదయము భ్రమతను

చిన్నగనేజేరిదరికి చిలిపిగదనకున్

మిన్నగుబ్రేమనుదెలుపగ

అన్నాయనుపిలుపునువినియడలితినయ్యో

ననుదయమాలిచంపదగునాతగవాపగబూనిమిత్రమా!

 వినుమురమానవుండ!యిదివేయివిధంబులవృత్తులీభువిన్ 

మనుగడయందుభాసిలగమమ్ములయేలనొ?నొప్పిజేయుచున్
ననుదయమాలిచంపదగునాతగవాపగబూనిమిత్రమా!
యనుచునువేడెదోమయటనారడినొందుచుశోకతప్తయై

నన్నుదయమాలిచంపుటన్యాయమగునె

 చెట్టుచాటున నిలబడిబిట్టుగాను

నన్నుదయమాలిచంపుటన్యాయమగునె

ననుచువాలివేడుకొనెనునజునిపౌత్రు

యుద్ధరంగమునందునబద్ధుడౌట

మతసామరస్యం--సామాజికాంశం. ------------------------?

 మతసామరస్యం--సామాజికాంశం. ------------------------??------------------ మతములెన్నైనా జాతియొక్కటే మతములలోనిసారాంశమునూ ఒకటే అన్నిమతాలలోను ఉన్నదిమానవత్వముఒక్కటే ఏసు అల్లా సాయి అందరూ దైవాంశసంభూతులే మతాలన్ని ఒక్కటైతేనే మనుగడ బాగుంటుంది విభిన్నమతాలనేభావన రానీయకూడదుమన మనస్సులకు అదే అసూయాద్వేషాలకు దారితీస్తుంది మతసామరస్యమే కొండంతబలం మంచి-చెడు రెండేమతాలు,అవితెలిసినమానవత్వమేమనమతం మతసామరస్యం అనేదిఒకసామాజికాంశముగాపరిగణలోకితీసుకోవాలి ఓర్పు,శాంతి,దయ,ఉపకృతులుమతసామరస్యానికి ప్రతీకలు కొట్లాటలు,ఛీత్కారాలు,అసహనాలు,ద్వేషాలులేకపోవడమే మతసామరస్యం మతంకారణంగా మారణహోమంజరుగకూడదు మతాన్నిదైవంగాపూజించి ఆరాధించాలి భిన్నంలోఏకాభిప్రాయమేమతం మతసామరస్యానికై మనజీవనవిధానంలోమార్పుతెచ్చుకోవాలి హిందూ,జైన,ఇస్లాం,సిక్కు,క్రిష్టియను,బౌద్ధమొదలగు ప్రసిద్ధమతాలకలగలుపేఈమనభారతదేశం మతంమార్పిడులుకలిగినా,సోదరభావంతోనేసహజీవనంసాగించడంమనదేశవైశిష్ట్యం ఈమతసామరస్యానికిఆదర్శపురుషుడుగా మనమాజీప్రెసిడెంటుఅబ్దుల్ కలాంగారుఅగ్రగణ్యులు మతసామరస్యాన్నిసామాజికాంశముగాభావించి దేశాభివృద్ధికిమనవంతుబాధ్యతను నిర్వర్తించాలి అప్పుడేదేశమాతముద్దుబిడ్డగాగుర్తింపబడతాము మతాభిమానంతోఇతరమతాలఔన్నత్యానికి భంగంకలుగజేయరాదు మతాలసాధికారతపెంపొందేలామనవంతు కృషిచేయాలి శాంతియుతసహజీవనమే మతాలపరమావధిగాభావించి అందుకుతగినట్లుమనంమెలగాలి చివరిగామానవత్వమేమనమతంగాభావించిపరస్పరావగాహనతోమెలగుటమనకర్తవ్యము జైహింద్ ఈకవిత ,ఈకవితాసంకలనముకొఱకేవ్రాయబడినదని లోగడ యెక్కడవ్రాయుటగాని,అచ్చువేయుటగానిజరుగలేదనిధృవీకరించడమైనది. రచన:పోచిరాజుసుబ్బారావు హైదరాబాదు.mobileno.9866283384

దీపములెల్లవెల్గినవి దీప్తియెసుంతయుగానరాదిటన్

 పాపముపెచ్చుపెర్గుటన భారతమంతయుశోకతప్తయై

పాపపురోగమియ్యదియభావితరాలకుసోకుచుండగా
దాపముజెందుచున్భువినిదాళగలేకయుండనౌ
దీపములెల్లవెల్గినవి దీప్తియెసుంతయుగానరాదిటన్ 

దీపములువెల్గెనన్నియు దీప్తిలేదు

 నిన్నమధ్యాహ్న సమయాన గన్నులలర

దీపములువెల్గెనన్నియు దీప్తిలేదు

పెద్దతేజస్సుగలిగినబితువువలన

నల్పములుగదయన్నియుయర్కుముందు

నరకునిజంపెసీతసురనాధుడుదైత్యులువానరుల్ గనన్

 అరకొరతెల్వియుండియునునాద్యుడువోలెనుసంచరించునా

విరసునిమాటలిట్లుగనువెర్రిదనంబునుజూపుజూడుడీ
నరకునిజంపెసీతసురనాధుడుదైత్యులువానరుల్ గనన్
నరకునిజంపెసత్యయనినమ్ముడుగాదనిసీతయెప్పుడున్ 

నరకునిజంపె,సీతవానరులుగనగ

 సాయుధయయయికోపానసత్యభామ

నరకునిజంపె,సీతవానరులుగనగ

జేరెహస్తిపురికివెనుకనరాముసేనరాగ

సుఖమయంబాయెరామునిసుచరితంబు

త్రామునిమానసంబు గడురంజిలెమేనకగాంచినంతనే

 

ప్రేమనుజూపెడున్వలువ పేర్మినిదాధరియించియుండసు

త్రామునిమానసంబు గడురంజిలెమేనకగాంచినంతనే

భామలవేషధారణలుభావితరాలకుచేటుజేయుచో

బ్రేమనుజెప్పగాదగునురెట్టునుధారణజేయుమాయనిన్ 

త్రామునియెదమేనకగనిరంజిల్లెగడున్

 కామునిబ్రేరణమునసు

త్రామునియెదమేనకగనిరంజిల్లెగడున్

భామలజోలికినేగక

నీమముతోనుండదగును నిశ్చలబుద్ధిన్ 

భయపడిఋష్యమూకమునవాలియెదాగెనుప్రాణరక్షకై

 భయపడిఋష్యమూకమునవాలియెదాగెనుప్రాణరక్షకై

భయపడివాలికాదుగదభానునిసూతుడుసౌరియేసుమా
నయమగురీతినేనతడుపోరునుసల్పగవాలితోదగన్
జయమునుగల్గెరాముడటసంగరమొప్పుగజేయుటన్భళా

ఋష్యమూకమ్మునకువాలి,యేగిదాగె ఋష్యశృంగమునకుదనసేమమరసి సౌరిపరివారసహితుడైయార్యయపుడు

 శాపకారణముననేగడెపుడునద్రి

ఋష్యమూకమ్మునకువాలి,యేగిదాగె
ఋష్యశృంగమునకుదనసేమమరసి
సౌరిపరివారసహితుడైయార్యయపుడు

పలుకరుసత్యమెన్నడును బాడిదలంపరున్యాయవాదులే

 పలుకరుసత్యమెన్నడును బాడిదలంపరున్యాయవాదులే

పలికిరిసత్యభాషణము,బాడినిజూడకయార్జనంబయే
విలువనునిచ్చుమార్గమును,బేర్మినిజూపుటకారణంబునన్
బలుకరుసత్యమెన్నడునుపాపపువాదనజేయుచుందురే

బలుకరుగదనిజమున్యాయవాదులుధూర్తుల్

 పలుకుట సబబే యిటులుగ

బలుకరుగదనిజమున్యాయవాదులుధూర్తుల్
నిలలోనుందురుకొందరు
పలువురునింగురిచిపలుకభావ్యమె మనకున్

భౌతికశాస్త్రముంజదివిపద్యకవిత్వమువ్రాసెమేలుగన్

 

భౌతికశాస్త్రముంజదివిపద్యకవిత్వమువ్రాసెమేలుగన్
నాతడయెవ్వరాయనగనార్యుడుగుర్రపువంశధీరుడే
కైతలువ్రాయగానగునుకబ్బముతల్లిదయారసంబునన్
భౌతికశాస్త్రముంజదివిపద్యమువ్రాయుటగొప్పయేగదా

భౌతికశాస్త్రమ్ముచదివివ్రాసెనుకవితల్

 ప్రీతినిపద్యమునెడలను

గౌతుకముగనేర్చుకొనియుగుముదముతోడన్

జేతములలరగగ్రహపతి

భౌతికశాస్త్రమ్ముచదివివ్రాసెనుకవితల్

నిద్రాసక్తుడవైననీకుజయమౌ? నిక్కంబిదేనమ్ముమా

 భద్రా!యేమియుజేయకుంటివిగయేపాత్రంబుజూడంగనౌ

నిద్రాసక్తుడవైననీకుజయమౌ? నిక్కంబిదేనమ్ముమా
భద్రంబయ్యదిలేనిచోటునసిరుల్ఋబాఱంగనీనోపునే?
ఛిద్రంబౌనుగజీవితమ్ములుభువిన్ ఛీత్కారమొందగగా

నిద్రాసక్తుండవైననీకుజయమ్మౌ?

 భద్రా!యిట్టులనుండిన

ఛిద్రంబగునీదుబ్రదుకుచింతలతోడన్

భద్రంబుగమసలుగొనక

నిద్రాసక్తుండవైననీకుజయమ్మౌ?

సత్యధర్మేశ్వరాాాా

రాకాచంద్రునిఁ గాచి నట్టి శివునిన్ రాకేందుమౌళిన్ సతం బేకాంతంబుగ సేవఁ జేయ నిడు నా యీశుండు భాగ్యమ్ములన్ నాకుం జెప్పిరి పండితోత్తములు గానం బ్రీతి సేవింతు ని న్నో కామేశ్వర! రక్షణంబు నిడుమా యో సత్యధర్మేశ్వరాాాా

రక్షకుడంచుజేరగనెప్రాణముదీసెదయావిదూరుడై

 అక్షయనామకంబలరుయౌవనకాంతయనొక్కవేకువన్ 

రక్షణగోరిజేరగనురక్షణసేవకనాలయంబునున్
రక్షణసేవకుండొకడురాక్షసరీతినిబాడుచేయగా
రక్షకుడంచుజేరగనెప్రాణముదీసెదయావిదూరుడై

గాజులుగల్లుగల్లన!గాండివమెత్తెధనంజయుండనిన్

 ఆజినిసత్యభామనరకాసురుజంపెనుగోపచిత్తయై

గాజులుగల్లుగల్లన!గాండివమెత్తెధనంజయుండనిన్
వాజులుగూడినట్టిబలుపారెడుదేరునువాహనంబునై
తేజమునొప్పగామిగులదీవ్రపుగార్యమునొందగోరియే

గాజులుగల్లనగ,నరుడుగాండివమెత్తెన్

 శ్రీజయె నాట్యము జేసెను

గాజులుగల్లనగ,నరుడుగాండివమెత్తెన్
నాజినిరిపులనుదునుమను
రాజులకర్తవ్యమదియరంజితవదనా!

శ్రవణానందముగాఖరమ్ముసభలోరాగమ్ముదీసెన్ సఖా!

 కవియేవ్రాసినపాటలన్దనర దాగానంబుజేయంగగా

నవహేళంబునుజేయుచున్ నొకడుయాహాహామదీయంబిదిన్
రవముల్జేయుచుబాడగావినుమయాావంబుమూలంబునన్
శ్రవణానందముగాఖరమ్ముసభలోరాగమ్ముదీసెన్ సఖా!

కుకవులువారలెల్ల,మనకున్ గురుదేవులెపూజ్యులేకదా

 నికరముగాని పద్ధతినినీచపుభావనతోడవ్రాయుచో

కుకవులువారలెల్ల,మనకున్ గురుదేవులెపూజ్యులేకదా
సకలముశాస్త్రరీతినిరసామయకావ్యమువ్రాయునందరున్
ముకుళితహస్తముందనరమోదముతోడనవందనంబులౌ

కుకవులెల్లమనకుగురువులెకద

 కుకవులెల్లమనకుగురువులెకదయార్య!

కుకవులనగనెవరుసుకవులెవరొ

మొదటతెలిసికొనుచుపూజ్యులగునెడల

చూడవచ్చుగురువుచోటునందు

అతివలుమెచ్చరట్లతదియన్ మగవారలపండుగందురే

 అతివలుమెచ్చరట్లతదియన్ మగవారలపండుగందురే

మతిగలవారలెవ్వరునుమాటలనిట్లుగబల్కరెప్పుడున్

నతివలపండుగేయిదినిహారిక!నేర్వుమతప్పకుండగన్

బతులకుమంచిగల్గుటకుభామలుసేతురుగాదెనోములన్

నతివలెల్లరురోసెదరట్లతదియ

 తెల్లవారంగముందుగాచల్లయట్ల

నమ్మవారికినైవేద్యమారగింప
జేసియుయ్యాలలూగుచుచిన్మనమున
సంతసంబునునొందుచుజరుపుకొనగ
నతివలెల్లరురోసెదరట్లతదియ
యనుటపాడిగదోచెనే యార్య!మీకు

మట్టినిబోసెనామరదిమామయునత్తయుగాంచిమెచ్చగన్

 పుట్టనుద్రవ్వగానగముబుస్సలుగొట్టుచుబారిపోవగా

మట్టినిబోసెనామరదిమామయునత్తయుగాంచిమెచ్చగన్

గట్టడిజేయగావలెనుగాంతలుబిల్లలుబెద్దవారలన్

బుట్టలయొద్దకున్ నెపుడుబోవకజేయుడునెట్టివేళలన్

మట్టిబోసెమరదిమామమురిసె

వానపడుటవలనబాడిబాడిగమారి
రొచ్చురొచ్చునగుచుగచ్చయయ్యి
యింటిముందుగుంతకంటికగుబడగ
మట్టిబోసెమరదిమామమురిసె

స్త్రీలకుమ్రొక్కినన్ ధనముశ్రేయముగల్గిసుఖాంతురెల్లరున్

 వీలగునంతకాలమునువేదనలన్నియుద్రోసిబుచ్చుచున్ 

నాలయకారురూపమునునౌదలదాల్చుచునెల్లవేళలన్
చాలినభక్తితోడభవుసాదరమొప్పగబూజజేయునా
స్త్రీలకుమ్రొక్కినన్ ధనముశ్రేయముగల్గిసుఖాంతురెల్లరున్ 

స్త్రీలకుప్రణమిల్లధనముశ్రేయముగలుగున్

 హేళనగాదిదిసత్యము

చాలినదగుశక్తితోడసాదరముంగన్

ఫాలునిసేవనుజేసెడు

స్త్రీలకుప్రణమిల్లధనముశ్రేయముగలుగున్ 

 నవరసపుగవితగలిగిన

కవితల్లజుడనగనొప్పు,గణభంగమునన్
వివశతనొందునుబద్యము
కవితకుమఱియుండవలెను గణములగూర్పన్

గాండ్రించెన్ శునకంబుగాడిదవలెన్ గర్వమ్ముతోబిట్టుగన్

 

గాండ్రించెన్ శునకంబుగాడిదవలెన్ గర్వమ్ముతోబిట్టుగన్
తండ్రీయేమిది?వింతలిట్టులునొగిన్ దాగల్గెజిత్రంబుగా
గాండ్రింపుల్ దగునొక్కగాడిదకునేగాదాభువింజూడగన్
మండ్రాటంబులుగల్గుచున్నవిగదేమర్మంబులాలించగన్ 

గాండ్రించెనుకుక్కపిల్లగాడిదవోలెన్

 కొండ్రాజపురమువోవుచు

నోండ్రింపునువింటినేనునుపవనమందున్

దండ్రీయేమీవింతలు

గాండ్రించెనుకుక్కపిల్లగాడిదవోలెన్

రామాయణకల్పవృక్షమునకుతియేమున్నదో వీరా!బీరునుద్రాగియుంటివిగదేవేళాయెనేద్రాగగన్

 

పోరంబోకునివోలెమాటలుదగన్ బోనాడగాబాడియే
రా!రామాయణకల్పవృక్షమునకున్ ప్రఖ్యాతియేమున్నదో
వీరా!బీరునుద్రాగియుంటివిగదేవేళాయెనేద్రాగగన్
నౌరాయేమిదిలోకమెక్కడకుబోయూనుంగదోదైవమా!

సత్కవివరులిటుల సాక్షిరామాయణ కల్పవృక్షమునకుఘనతగలదె? యనుటపాడియగునెనాలోచనముజేయు డొక్కమారుదెలియునిక్కమెదియొ

 సత్కవివరులిటుల సాక్షిరామాయణ

కల్పవృక్షమునకుఘనతగలదె?

యనుటపాడియగునెనాలోచనముజేయు

డొక్కమారుదెలియునిక్కమెదియొ

వెలదికిఫాలభాగమునవేవెలుగొప్పెనుదివ్యకాంతులన్

 తలపునగౌరిమాతనునెధ్యానముజేయుచునెల్లవేళలన్

విలసితపాదపద్మములబ్రీతినిదాకుచుగుంకుమార్చనన్

సలుదాముఖంబుననుజక్కగబొట్టునుబెట్టుకుండుటన్

వెలదికిఫాలభాగమునవేవెలుగొప్పెనుదివ్యకాంతులన్

వెలదినుదుటసూర్యబింబమమరె

 కుంకుమాదులలరగూర్మినిగిరిజకు

పూజజేసినియతిపోడిమినిక

బొట్టుపెట్టుకొనగముద్దుగొలుపువోలె

వెలదినుదుటసూర్యబింబమమరె

భారతయుద్ధరంగమునబార్ధుడుపొందెబరాజయమ్మయో

 భారతయుద్ధరంగమునబార్ధుడుపొందెబరాజయమ్మయో

వీరుడుపొందునాననినిభీకరయోటమిజింతజేయగన్

గౌరవసేననున్మొదలికర్ణునిద్రోణునినెల్లవారినిన్

బోరుననేలగూల్చెనుగపౌరుషమొప్పగనేకవీరుడై

భారతరణరంగమందుబార్ధుండోడెన్

 ఓౌరా యేమిది?చిత్రమె

యీఱేయినినాకువచ్చెనేమనినుడువన్

నీరకముగగలయాయెను

భారతరణరంగమందుబార్ధుండోడెన్ 

సాయినిదైవమంచనుటసత్యముగాదనియండ్రుసజ్జనుల్

 సాయినిదైవమంచనుటసత్యముగాదనియండ్రుసజ్జనుల్

బాయకసాయినామమువారమువారముదప్పకుండగన్

బాయనిభక్తితోడనికపల్మరుమారులుపాటలనాలపించుచున్

జేయగనిష్ఠగాసరియెశిష్టులభావముజింతజేయగన్

సాయిభగవంతుడనుట,యసత్యమెకద

 బాల!సంశయమొకొ?యక్షరాలనిజము

సాయిభగవంతుడనుట,యసత్యమెకద

సాయిదైవమేకాడన,సద్గురువును

భక్తరక్షణగావించురక్తితోడ

దసరాపండుగనాటిపెక్కుసరదాల్ దప్పెన్ గదాదైవమా

 మసిబారెన్గదజీవితమ్ములవియమ్మాహాకరోనాకుగా

నసలేబాధలునొందగాభువినినిట్లాయాపదల్ తోడుగా

వెసయీవానలుభీకరాకృతినినెవ్వేళన్ సదాకుర్వగా

దసరాపండుగనాటిపెక్కుసరదాల్ దప్పెన్ గదాదైవమా

దసరాసరదాలుమనకుదప్పెగటగటా

మురురులువట్టుచువానలు
వెసవెసగాగురియుచుండభీకరముంగన్
పసలేమినిజీవితమున
దసరాసరదాలుమనకుదప్పెగటగటా

దత్తపది

 ధాత్రిగాపాడునేకైకతల్లియగుచు

దనర హిమాద్రిదుహితగాధరణియందు
రుద్రమహిషియౌశాంభవిసదయజూడు
భక్తినిడుదునునోయమ్మ!వందనములు

సర్వఙ్ఞత్వముగూగులందగలదేశాస్త్రీవిచారించినన్

 సర్వఙ్ఞత్వముగూగులందగలదేశాస్త్రీవిచారించినన్ 

నర్వాచీనపువిద్యలన్నిటినిదాయార్షమ్ముమూలంబునే
సర్వంజూచుచువస్తుజాలమునుదాశాస్త్రోక్తముంజెప్పుటౌ
సర్వఙ్ఞత్వమునొందుగూగులుగదాసందేహమేలాయికన్ 

సర్వఙ్ఞత్వమ్మునందజాలునెగూగుల్

 చర్వణచర్వితమగునటు

సర్వముదాదీర్చుచుండుసందేహములన్
నేర్వగజేయుటచేతను
సర్వఙ్ఞత్వమ్మునందజాలునెగూగుల్ 

పులులున్ మేకలునొక్కరేవునజలమ్ముంద్రాగువీక్షింపుమా

 కలయాయంటివె?గాదుగానదియయక్కాంతారమందున్ భళా

పులులున్ మేకలునొక్కరేవునజలమ్ముంద్రాగువీక్షింపుమా

యలయాకణ్వునియాశ్రమంపుదరిబాహాటంబుగామేకలున్

బులులున్ దిర్గుచుబ్రీతిభావమునుబెంపొందింకొందున్ వనిన్ 

పులులుమేకలునొకరేవుజలముద్రాగు

 కణ్వునాశ్రమమందునకలసిమెలసి

పులులుమేకలునొకరేవుజలముద్రాగు
జంతుజాలమంతయునటసఖ్యతోడ
బ్రదుకుచుండునిర్భయముగవంతలేమి

కాసులతోడసత్క్రియను గారవమిత్తునుగాశవ్యసంపుటిన్

వ్రాసినసత్కవీశ్వరుని,బట్టియొనర్చెదశృంగభంగమున్

నీసునవ్రాయునట్టికవినెప్పటికప్పుడుదూషణంబులన్

జుసినవెంటనేరచనచోద్యమునింపునునీయగావలెన్

వ్రాసినకవివరునిశృంగభంగమొనర్తున్

 వాసిగనుండకబేలగ

మాసినవస్త్రమ్మువోలెమసిబారంగన్

నీసునుగూడుచురచనను

వ్రాసినకవివరునిశృంగభంగమొనర్తున్ 

భీముడురావణాసురునిబిడ్డనుబెండిలియాడెబ్రీతిమై

 భీముడురావణాసురునిబిడ్డనుబెండిలియాడెబ్రీతిమై

యేమనియంటిరిటయీపదమారయనమ్మబల్కునే

భీముడుభారతమ్ముగదపెండిలియాడుటనెట్లుగానగున్

దాముగజింతజేయుడిదితామునునచ్చెరువందురేగదా

భీముడురావణునిసుతనుపెండిలియాడెన్

 ఏమీయిట్లంటిరియిట

భీముడురావణునిసుతనుపెండిలియాడెన్

రామాయణభారతములు

సామీయిటజేర్చిరార్య!సరియనదగునా?

 అప్పలరాజుబోవగనునాప్తునియింటికిజూడగోరుచున్

ముప్పునుదాదలంచకనుమోహినిమోమునుముద్దువెట్టగా

దప్పుగనుంటకారణముదప్పదుదండనయంచునత్తఱిన్

జెప్పునుదీసికొట్టినదిచెల్లితటాలుననన్నమెచ్చగన్

చెప్పుదీసికొట్టెచెల్లియపుడు

 అన్నయొక్కహితుడుకన్నుగొట్టగజూచి

చెప్పుదీసికొట్టెచెల్లియపుడు

మంచిపనినిజేసిమార్గదర్శకమాయె

దుష్టబుద్ధికలుగుదుర్జనులకు

సౌరులుదప్పిచిట్టివలసన్ ధనదుండయొకట్టెలమ్మెరా

 బోరునవర్షముల్ గురిసిపృధ్వినిపంటలుదేలిపోవగా

ధారుణిభాగ్యవంతుడయితత్ఫలమందకశోకతప్తుడై

సౌరులుదప్పిచిట్టివలసన్ ధనదుండయొకట్టెలమ్మెరా

సారసగర్భునిన్గృతులుసాధ్యముకాదుగనేర్వనేరికిన్ 

చిట్టివలసగుబేరుడుగట్టెలమ్మె

 ఏమిపాపముజేసెనోనేమొకాని

ధనికుడయ్యునుముదుసలిదనమునందు

కర్మవశమున దనదగుగ్రామమైన

చిట్టివలసగుబేరుడుగట్టెలమ్మె

గన్నున్ గైకొనియెక్కుపెట్టెసుతుడేకన్నట్టియాతండ్రిపై

 గన్నున్ గైకొనియెక్కుపెట్టెసుతుడేకన్నట్టియాతండ్రిపై

యన్నారాముడయేమివింతయిదిహాయబ్బాయికేమాయెనో

గన్నున్ జూపెనె!ధర్మమేయిదియనెక్కాలంబునందుండెనేృ

యెన్నన్ వైరమునేలకోసుతునకున్ నైశ్వర్యమూలంబునా?

గన్నునెక్కుపెట్టె గన్నకొడుకు

 ఆస్తినీయకుండ యప్పులుసెప్పగ

గన్నునెక్కుపెట్టె గన్నకొడుకు

నప్పుజెప్పునపుడెయాస్తినిజెప్పిన

క్రూరభావముండదేరికైన

గష్టములెల్లదీరెననికంటనునీరిడియేడ్చిరెల్లరున్

 ఇష్టమువచ్చినట్లుగనునీశునినిందనుజేయుచుండుచున్

దుష్టునిమార్గమున్దనరితోటిప్రజావళిహింసజేయగా

శిష్టజనంబులోనొకనిజేతలమంచినిజేయుచుండుటన్

గష్టములెల్లదీరెననికంటనునీరిడియేడ్చిరెల్లరున్ 

కష్టమ్ములుదీరెననుచుగన్నీరిడిరే

 అష్టమగర్భుడుకృష్ణుడు

దుష్టుడుశిశుపాలుజంపదుష్టినిప్రజలున్

నిష్టతబండుగజేసిరి

కష్టమ్ములుదీరెననుచుగన్నీరిడిరే

పాలేకారణమెల్లవారికిగుణభ్రష్టత్వముంబొందగన్

 బాలా!యేమనిపల్కుచుంటివిగదేయిక్కాలమందున్భళా

పాలేకారణమెల్లవారికిగుణభ్రష్టత్వముంబొందగన్

నేలాయంటివికారణంబుజెపుమా హేలాగతిన్బల్కితే?

వాలాయంబుగమాటలాడుటసరా?వాల్లభ్యముంజూపవా?

పాలవలననెల్లజనులుపతితులగుదురే

 కాలపుమహిమనుదెలియుము

పాలవలననెల్లజనులుపతితులగుదురే
పాలవి విషముగమారును
బాలనుడెట్టాలుకలుపభామా!యెఱికే?

మొలలోగత్తినిదూసిఱేడుపొడిచెన్ మోదంబునన్ దత్సతిన్

 మొలలోగత్తినిదూసిఱేడుపొడిచెన్ మోదంబునన్ దత్సతిన్

గలయోమాయయొయేమిటీరచనదాకత్తిన్ దూసెబెన్మిటిన్
నిలలోనిట్లుగనుండునోజెపుమయోయేకాంబరాధీశుడా!
నెలతిన్ జంపగరాదుగాభువినిదానేర్వండేభూపతుల్

 

మొలనుగత్తిదూసి పొడిచెసతిని

 ఱంకుజేయజూచి వెంకనకోపాన

మొలనుగత్తిదూసి పొడిచెసతిని
మందలించవలెను మంచిమాటలతోడ
నంతెకానిపొడువ న్యాయమగునె?

పందిపటుక్కునగొఱికె బంకజలోచనమోవిగ్రక్కునన్

 అందమునారబోయునొకయంగనగానగరామభద్రుడూ

పందిపటుక్కునగొఱికె బంకజలోచనమోవిగ్రక్కునన్
నందముజూచినన్ గలుగుహర్షమునేరికినైననీభువిన్
బొందునుగోరుకొందురటపోడిమిజూచెడువారలెప్పుడున్ 

పందిపటుక్కునగొరికెనుభావినిమోవిన్

అందముగలనొకయువతియ
పందిరిమంచంబుమీదపడుకొనియుండన్
డెందమునూగిసపడనూ
పందిపటుక్కునగొరికెనుభావినిమోవిన్

8 ముఖ్యములు

 *🌴🎋🦚🦢🦜🦩🦆🦅🌾🌳ప్రపంచంలోనే విలువైన 8 గొప్ప పాఠాలు :_** *Vivekananda :* 👌🏿 నిశ్శబ్దముగా వుండు. ఎందుకంటే నాణెము ధ్వణి చేసినంతగా నోట్లు చేయవు, విలువ కలిగినవి అలానే వుంటాయి. *Shakespeare :* 👌🏿 ఇతరుల భావాలతో ఆటలాడకు.. అలా చేయటం వలన నువ్వు ఆడిన ఆ ఆటలో గెలవచ్చు గాక కాని ఒక మంచి వ్యక్తిని నువ్వు జీవితాంతం కోల్పోతావు. *Napoleon :* 👌🏿 ఈ ప్రపంచం చాలా ఇబ్బందులను ఎదుర్కుంటుంది. దానికి గల కారణం అశాంతిని రగిలించే చెడ్డ వ్యక్తులు కాదు మంచి వ్యక్తుల మౌనం. *Einstein :* 👌🏿 నేను వారిపట్ల చాలా కృతఙ్ఞడనై వున్నాను. ఎవరయితే నన్ను నిరాకరించారో..వారి వలనే నేను నా అంతట నేనుగా ఎదిగాను. *Abraham Lincoln :* 👌🏿 నీలో స్నేహ గుణం అన్నది నీ బలహీనత అయితే, ప్రపంచంలో నువ్వు అందరికన్నా బలమైనవాడివని అర్ధం. *Chralie Chaplin :* 👌🏿 నవ్వుతూ తమ జీవితాన్ని కొనసాగిస్తున్నవారి జీవితాల్లో బాధలు వుండవు అని అనుకోవద్దు. వారి వద్ద వాటిని ఎదుర్కుని నిలబడే శక్తి ఉన్నందునే ఆ విధంగా తారసపడతారు. *William Arthur :* 👌🏿 అవకాశాలు సూర్యకిరణాలు వంటివి. అందుకే వాటిని వీలయినంత త్వరగా దొరకబుచ్చుకోవాలి. ఆలస్యం చేస్తే వాటిని కోల్పోక తప్పదు. *Hitler :* 👌🏿 నువ్వు వెలుగులో వున్నంత కాలం నిన్ను అందరూ అనుసరిస్తారు. అదే నువ్వు చీకట్లో వుంటే నీ నీడ కూడా నీతో రాదు.....💐💐💐 🙏🙏🙏🙏🙏🙏

అలక-కల-వల-నెల--

 అలకబూనినకైకనుననునయించె

గలతజెందకుమికయీయ వలసినవర

ములగు రెంటిని నిత్తునునెలత!నీకు

నూరడిల్లుమక్రుద్ధముబారినుండి

గాకికిరాజహంస సతిగాలభియించెను చిత్రమెట్లగున్

 ఈకలికాలమందరయ యెక్కడచూచిన గానిపించుగా

చీకటిరంగుతోనొకరు జెల్వగురూపుననుందురొక్కరున్
మాకనపాలెమందుగన మాధవిరంగలునట్లెయుండుటన్
గాకికిరాజహంస సతిగాలభియించెను చిత్రమెట్లగున్ 

కాకికిన్ హంసయేసతిగాలభించె

పెండ్లికేగాతినొకపరిప్రేమతోడ
గానిపించెనునచ్చట గానరాని
వింతయొక్కటిసుకుమారకాంతకకట
వరుడుగలభియించెనలుపువర్ణయుతుడు
కాకికిన్ హంసయేసతిగాలభించె

మతమునుమార్చువాడె,యగుమంత్రిగనేడుప్రజాళిమెచ్చగన్

 సతతమునిందబాలగునుసజ్జనుదూషణనొందగాదగున్ 

మతమునుమార్చువాడె,యగుమంత్రిగనేడుప్రజాళిమెచ్చగన్
నతివలబాగుచూచుచునునాశ్రితులందరిమానసంబులన్
నతులితప్రేమగూర్చునెడనాయతరీతినినిశ్చయంబుగన్

మతముమార్చువాడెమంత్రియగును

 మతముమార్చువాడెమంత్రియగుననుట

నిజముకాదుసామి! నిజముగాను
మంత్రిపదవివలచు మాన్యనాయకులను
బాధ్యతాయుతమగుపదవియదియ

దానికుమారులైదుగురుదానినిగూడిరిపెద్దలౌననన్

 మానమెభూషణంబుగనుమాన్యతకెక్కిన గుంతియేనొగిన్ 

నానలినాక్షినిదనరయైదుగురొయ్యనబంచుకొండనన్
నాననమందునన్ మిగులహర్షమునొందుచునేటికొక్కరున్
దానికుమారులైదుగురుదానినిగూడిరిపెద్దలౌననన్

దానిసుతులైదుగురు గూడిరానెలతన్

 కుంతియాఙ్ఞను బాండవుల్ గౌరవించి

దానిసుతులైదుగురు గూడిరానెలతన్

ద్రోవదికిమేముభర్తలౌదగుననుచును

బంచుకొనిరటయేడాదిపాటువారు

నిదురంద్రోగెడివేళశీర్షమహహానేలంబడెన్ దైవమా!

 అదయన్ ద్రోణుకుమారుడున్ మిగులదానావేశజాడ్యంబుతో

పదునుంబొందినగత్తితోనరుకయావాలంబుమూలంబునన్
నిదురంద్రోగెడివేళశీర్షమహహానేలంబడెన్ దైవమా!
కదలంజాలకపాండునందనులయాఖ్యాతోపపాండ్యుల్ నిశిన్ 

నిదురించెడివేళశిరమునేలంగూలెన్

 అదయనుద్రోణుకుమారుడు

పదునగుఖడ్గంబుతోడపాండవసుతులన్
ఛేదించగవెనువెంటనె
నిదురించెడివేళశిరమునేలంగూలెన్ 

గజముం,జంపెనుమాధవుండుఘనచక్రమ్ముంబ్రయోగించియున్

 త్రిజగద్వంద్యుడుచూచెనచ్చటనుభీతింవిహ్వలంబొందునా

గజముం,జంపెనుమాధవుండుఘనచక్రమ్ముంబ్రయోగించియున్
సుజనుల్ మెచ్చుచుదీవనల్ నొసగనాసుత్రామురక్షించగా
నజునిన్ బోషణరక్షణన్ మెలగునాయారాక్షసాగ్రాధిపున్

గజమునుం,జంపెనుహరిచక్రమ్ముతోడ

 చక్రిచూసెనుబాధతోగ్రుంగిపోవు

గజమునుం,జంపెనుహరిచక్రమ్ముతోడ
గరినిబట్టినమొసలినిగరుణవీడి
భక్తరక్షణజేయునుబ్రత్యగాత్మ

మిడిసిపడెన్ మృగేంద్రుగని మేకభయంబిసుమంత లేకయే

 మిడిసిపడెన్ మృగేంద్రుగని మేకభయంబిసుమంత లేకయే

తడబడువానివోలెనిటదప్పుగనిచ్చుటబాడియేరమా!
మిడిసిపడంగవీలగునెమేకకు సింహముజూడజెప్పుమా
యడలుచు బారిపోవునని నార్యులుసెప్పిరిగాదెనీకునున్

మేకమృగరాజునుంగాంచి,మిడిసిపడెను

 పారిపోవుటమొదలిడెభయముతోడ

మేకమృగరాజునుంగాంచి,మిడిసిపడెను

దానుధరియించు నగలను దానుజూచి
పెనిమిటికిజూపిచూపుచు బిల్లలకును

రిపునింగాంచినమస్కరించిరిజనుల్ ప్రీతిన్ మహోత్సాహులై

 నిపుణన్ గాంతిని నిచ్చుచున్ జనుచునానీలాకాశమున్ దమో

రిపునింగాంచినమస్కరించిరిజనుల్ ప్రీతిన్ మహోత్సాహులై
యెపుడా సూర్యుడుగన్పడున్ మనకునయ్యెంభవ్యమానాడుగా
నపురూపంబగుబింబమాతడుగదాయార్యా!విలోకించగా

రిపునిగాంచి వందనమిడిరిజనులెల్ల

 కాంతిపుంజము వెదజల్లికలుగుతిమిర

రిపునిగాంచి వందనమిడిరిజనులెల్ల
సూర్యుడగుపించు దినమునేశుభదినమ్ము
గదలతురుగద మనవారు నుదయభాను!

తనసుతబెండ్లియాడె నొకతండ్రి సుధీజనులెల్లమెచ్చగన్

 తనసుతబెండ్లియాడె నొకతండ్రి సుధీజనులెల్లమెచ్చగన్ 

వినుటకుబాగులేదుగదపేలవమొందగమాటలాడగా
మనసదియెట్లువచ్చెనునుమాపతిమెచ్చునె?మిమ్ముజెప్పుడీ
యనువగువానిజూచియె,నయంబగురీతినిజేయనొప్పగున్

 

తనకుమార్తెను,బెండ్లాడెతండ్రియొకడు

 చిత్ర మేనల్లునకునిచ్చిచేసెపెండ్లి

తనకుమార్తెను,బెండ్లాడెతండ్రియొకడు
వరుస సోదరియగుననినెఱుకలేమి
వావివరుసలుచూడగ వలయుసామి!

సింగముప్రాణమున్ విడిచె,జీమచిటుక్కునగుట్టినంతనే

 అంగమునంతయున్ రుజమువ్యాకులజెందగనోర్వలేకనే

సింగముప్రాణమున్ విడిచె,జీమచిటుక్కునగుట్టినంతనే
యంగజమంతయున్ గరుడునయ్యెనుభీకరమౌవిధంబుగా
జంగమదేవునాఙ్ఞనిలజాలమికుట్టదుచీమయైననున్ 

సింగముమరణించె,జీమవలన

 అంతుచిక్కనిరుజమబ్బుటమూలాన

సింగముమరణించె,జీమవలన
గడ్డకట్టెనెత్రుగవరవర్ణముతోడ
కుట్టకాలుమీదగట్టిగాను

గాంధీతనజీవితమునగల్లలెపలికెన్

 అంధుడునైధనమదమున

గంధమురెడ్డయ్యపలికెగరుణయెలేకన్
గాంధీగూరిచియిటులుగ
గాంధీతనజీవితమునగల్లలెపలికెన్

నాగ్నేయాస్త్రమువేయగన్ గురిసె,వర్షాభ్రమ్ములుద్దండతన్

 అగ్నిజ్వాలలుమెండుగానెగయుచున్ నాకాశమందంతటన్ 

నాగ్నేయాస్త్రమువేయగన్ గురిసె,వర్షాభ్రమ్ములుద్దండతన్
భగ్మంబొందగవేడిగాలులుమహాభారంబుతోనుండుచున్
విఘ్నంబెప్పుడులేకయుండగనుదావేష్యమ్ములన్జార్చెహో

నాగ్నేయాస్త్రమ్మువేయ,నభ్రముకురిసెన్

 అగ్నులు గురియును భీతిగ

నాగ్నేయాస్త్రమ్మువేయ,నభ్రముకురిసెన్
భగ్నముజేయగ గాడ్పును
విఘ్నేశ్వరుదలచివేయవేష్యపుధనువున్

కాంచన!పుష్పపూజనుబికారియొనర్చెనుశేషసాయికిన్

 సంచితమౌవిధంబుగనుసర్మమునందునబుణ్యమబ్బగన్ 

కాంచన!పుష్పపూజనుబికారియొనర్చెనుశేషసాయికిన్
నంచితుడౌచునాతడటహర్షముతోడనునుండునెప్పుడున్
మంచిగబూజజేయునెడమానిసులందరుబుణ్యమూర్తులే

కాంచన!పుష్పాంజలినిబికారిహరికిడెన్

 మంచిగజేసెనుజూచితె

కాంచన!పుష్పాంజలినిబికారిహరికిడెన్
సంచితమగుపుణ్యంబున
నంచితుడైనేగుదివికిహర్షముతోడన్ 

గర్భమునందునున్నపసికందు,గబుక్కునదుమ్మెబిట్టుగన్

 నిర్భయమొందజేసెనికనేర్చుచు మ్రింగుటయన్నసారమున్ 

గర్భమునందునున్నపసికందు,గబుక్కునదుమ్మెబిట్టుగన్
దుర్భరమైనశీతలముదోబుచులాడుచునుండగానొగిన్
నర్భకుడైనసోమపుడునారడివెట్టుచునోపలేకనే

గర్భములోనున్నబిడ్డ,గ్రక్కునదుమ్మెన్

 నిర్భయమునుగలిగించెను

గర్భములోనున్నబిడ్డ,గ్రక్కునదుమ్మెన్
నార్భాటంబుననేజన
దౌర్భాగ్యుడురమణమూర్తితూలుచుమిగులన్

వాసియనంగనేలదలవాకిటగన్పడురాసిగొప్పదౌ

 వాసిగగందిశంకరులబాయనినుత్సుకనుండగల్గుటన్ 

నాసనువ్రాయుచుంటిమిటయద్భుతరీతినిబద్యరాసులన్ 

వాసియనంగనేలదలవాకిటగన్పడురాసిగొప్పదౌ
యాసిరిచాలుజన్మకిలనాశివపార్వతులీయనాశిసుల్

వాసికంటెమేలురాసిగనగ

మూడువేలయైదుమురిపెముగనువ్రాయ
కవివరేణ్యులొగిని ఘనముగాదె
కందిశంకరయ్య గారికరకరిని
వాసికంటెమేలురాసిగనగ

బాలుగారి గాన ప్రాముఖ్యము ____

_ గానగంధర్వుడనబడికలియుగమున బేరుప్రఖ్యాతులార్జించెబేర్మితోడ నూగుచుందురుశ్రోతలునొడలుమఱచి

వారిగానమ్ము వినునంతమేరసభను 

 రకరకమ్ములరాగాలరక్తిబఱచి 

మంత్రముగ్ధులజేయునుమైకమబ్బి పాడుచున్నంతసేపునుబ్రతియొకరును జెవులునిక్కించివిందురుచేతలుడిగి

మేటిగాయకుడతనికిసాటిలేరు 

 మృదుమ ధురమగుగాత్రానమేదినలరి

 వేలకొలదిగ బాటలువినగజేసి 

సురలజతజేరనరిగినశుద్ధచరిత

! నీదుగానాననలరించునిర్జరులను

చచ్చెన్ సింహముచీమచెతనహహాసత్యమ్మువాక్రుచ్చితిన్

 చచ్చెన్ సింహముచీమచెతనహహాసత్యమ్మువాక్రుచ్చితిన్ 

నిచ్చన్ బల్కితె?కప్పగంతుల!యహోయేమాయె?బాగుంటివా?
మెచ్చన్ గాయెనెజెప్పుమాయదిమహామేధావియేయైతివే
లుచ్చామాటలుమాటలాడకెపుడున్ రూమర్లుబోనాడుచున్

చచ్చెసింహము,చీమచేసత్యమిద్ది

 పొదలచాటుననిలబడిబోయవాడు

వేయబాణమునఱచుచుభీకరముగ
చచ్చెసింహము,చీమచేసత్యమిద్ది
కఱువబడినదైరోదించెగనకలక్ష్శి

గుప్పలుగుప్పలైసిరులుగూడినఖేదమునందగాదగున్

 మెప్పులుగానిరీతినిలమీరుచుహద్దులుగూడబెట్టుతన్ 

గుప్పలుగుప్పలైసిరులుగూడినఖేదమునందగాదగున్ 

నెప్పటికైననున్బరులునీర్ష్యనుబ్రాణముదీయజూతురే
యొప్పగున్యాయమార్గముననుద్ధతినొప్పగనుండగాదగున్

కుప్పలుగాసిరులుగూడ క్షోభింపదగున్

 అప్పనమగురహదారిని

కుప్పలుగాసిరులుగూడ క్షోభింపదగున్
కప్పురమువోలెకఱుగును
దప్పులుదాజేయమిగుల దర్పమునెగడన్

శ్రద్ధాంజలి బాలుగారికి

 తనదుగానానమురిపించిధరణిజనుల

 చూచుకొనెనట తనదారి చోద్యముగను 

విడిచిపోతివ మమ్ముల,వీడియికను

 పాడియగునయ్యనీకిదిబాలు!చెపుమ

 నిన్నమొన్నటివరకునుగన్నుగవను

 నెదురుచూచితి మీరాకయెప్పుడనుచు 

నింతలోపల జరిగెను నిట్టికీడు

 నేమిసేతుముమాకర్మయిదియతండ్రి! 

 సకల శుభములుగలిగించుశంకరుండ! గానగంధర్వునికమేముకనగలేము సుగతులీవయ్యస్వర్గానప్రగతికొఱకు వేడుచుంటినిమఱినిన్నువినయముగను

 లేవులేవయ్యబాలయ్యలేవు

మాకు వినగలేమయ్య యామాటపేర్మికతన 

నయినదప్పదు జీవునికజునివ్రాత 

యందుకొనుమార్య!కైమోడ్పులందుకొనుము

న్రామారెడ్డియొనర్పజాలడవధానక్రీడనేనాటికిన్

 ఏమీమాటలుబల్కుచుంటివియహోయేమాయెనీకిప్పుడు

న్రామారెడ్డియొనర్పజాలడవధానక్రీడనేనాటికిన్
రామారెడ్డినిజూచితేరమ!యిటన్ రాద్ధాంతమున్ జేయ,యో
భామా!పాడియె?నీకునిట్లుగనుటన్ ,వాచాలునీవైతివే?

న్రామారెడ్డికివధాననైపుణిగలదే

 భామా!చెప్పుమునాకు

న్రామారెడ్డికివధాననైపుణిగలదే
మీమాంసయెయీవిషయము
నేమోనమ్మకములేదునేమాత్రమునున్ 

మయ్యనుగాంచియామెవిరహాతురయయ్యెనుసాజమేకదా

 కయ్యములాడకుండగను గాంతలభావముగారవించుచున్ 

నెయ్యముతోమెలంగుచునునేర్పునునోర్పునుగల్గియుండియున్
దియ్యనిమాటలన్ బలికిదీర్తునుగోరికనంచుబల్కురా
మయ్యనుగాంచియామెవిరహాతురయయ్యెనుసాజమేకదా

న్నయ్యనుగనియాయమవిరహాతురయయ్యెన్

 తియ్యనికలదాగాంచెను

చయ్యనదనప్రక్కచేరిసరసముతోడన్
బయ్యెదలాగెడునాక
న్నయ్యనుగనియాయమవిరహాతురయయ్యెన్

యొకరాయిద్దర ముగ్గురానలుగురాయూహింపనింకెందఱో

 అకలంకంబగు సాహితీవనమునన్ హర్షాతిరేకంబుతో

సుకవుల్ సేద్యముజేయుటన్ దమినివేచోద్యంబుగానయ్యెడిన్
నకటా యేమిదిశంకరాభరణమాహాత్మ్యంబునూహించనౌ
యొకరాయిద్దర ముగ్గురానలుగురాయూహింపనింకెందఱో

నొకరొయిద్దఱొ యింకెందఱో యెఱుంగ

 వీక్షజేయగగనిపించె వివరముగను

వచ్చుచుండిరి యొకరుగావరుసగాను
వేశ్యవాటికవదలుచువిటులవరులు
నొకరొయిద్దఱొ యింకెందఱో యెఱుంగ

హృదయాకాశం" అను అంశము

 అయ్యా!

నమస్కారములు."హృదయాకాశం"  అను అంశము.

---

ఒకకందము,ఒకతేటగీతి,ఒకసీసము వ్రాసాను

---

కందమునకు "భ,జ,స,నల,గగ అనుగణములు.మాత్రాఛందస్సు.నాలుగుమాత్రలుఒకగణము.లఘువుకుఒకమాత్ర,గురువుకురెండుమాత్రలు.ఒకటి,మూడవపాదములకు మూడుగణములు రెండునాలుగుపాదములకు ఐదుగణములు.రెండునాలుగుపాదములలో నాల్గవగణముమొదటిఅక్షరంయతి.ప్రాసనియమముగలదు.ప్రాసయతిలేదు.రెండునాలుగుపాదాలలోచివరిఅక్షరంగురువేఉండాలి.రెండునాలుగుపాదాలలోమూడవగణం నలగణముగానిజగణముకానిఉండాలి

-------

తేటగీతికి వరుసగానాలుగుపాదాలలోనుఒకసూర్యగణము రెండుఇంద్రగణములుమరలరెండుసూర్యగణములు ఉండును.ప్రాసనియమములేదు.ప్రాసయతి చెల్లును

----

సీసమునకు నాలుగుపాదములలోనుఆరుఇంద్రగణములురెండుసూర్యగణములు ఉండును.ఒకటవగణం మొదటిఅక్షరంమూడవగణంమొదటిఅక్షరం మరలఐదవగణంమొదటిఅక్షరంఏడవగణంమొదటిఅక్షరంయతి చెల్లును.చివరన ఆటవెలదిగానితేటగీతిగానిఉండవలెను.ప్రాసనియమములేదు

---

కం. హృదయాకాశమువెదకగ

హృదయమునుప్పొంగుసుమ్మునేరికినైనన్ 

హృదయమునిర్మలమగునెడ

సదయుండైయిచ్చుసుగతిశంభుడునెపుడున్ 

----

తే.గీ. ఆకసంబునుజూడగహ్లాదమొసగు

రిక్కగమితోడవెలుగుచుఱేయియందు

క్రొత్తజంటకువలపులుగూర్చుచుండి

స్వర్గసుఖములనందించుసరసరతిని

---

 సీ.హృదియనుగగనమ్ము హృద్యమౌరీతిని

తారాపధంబున తళుకులలరె

రిక్కగములవోలె లెక్కకుమించిగా

రక్తనాళంబులురక్తికలిగి

శంభునినామంబు సాదరమొప్పగా

నాభికుహరమందు నాట్యమాడ

నురముననుండుచు నుయ్యాలజంపాల

నూగులాడెడుగుండెమ్రోగుకతన

ప్రాణమున్నట్లుభావించిపరమశివుని

వేడుకొనుముర జీవుడ!వేడ్కతోడ

ననుచు సందేశ మిచ్చెనా!నాహృదయమ

నెడుగగనమనిదోచెనునెమ్మిమీర

--------

పోచిరాజు సుబ్బారావు

(flat  20A/1.plot 302,R.Residency

prabhat nagar,kothapet

chaitanyapuri,hyd -60

cell.9866283384)

లక్ష్మీవల్లభుడయ్యె,భర్తయుమకున్ లక్షింపుడీపండితుల్

 సూక్ష్మగ్రాహ్యుడుభక్తరక్షకుడునైచోరుండుగాబేరునౌ

లక్ష్మీవల్లభుడయ్యె,భర్తయుమకున్ లక్షింపుడీపండితుల్
ఆక్ష్మానాధునిగోర్కెమేరకుభువిన్ హర్షాతిరేకంబునన్
లక్ష్శీనాధునిసోదరుండుశివుడేలాస్యంబుబెంపొందగా

లక్ష్మీపతి,భర్తయయ్యెలలననగజకున్

 లక్ష్మణ!విష్ణువెకదమఱి

లక్ష్మీపతి,భర్తయయ్యెలలననగజకున్
లక్ష్మికిసోదరుడయియే
లక్ష్మకములులేనిశివుడులాస్యముతోడన్

సారంగంబునరేంద్రుగూడికనియెన్ సత్పుత్రులోకోత్తరున్

 సారంగంబునునెక్కివేటకుదగన్సాకారమున్జేయనౌ

జారుండాతడుగాంచభామనునటన్ సారంగనామంబునున్
మీరన్ మోహమువారికప్పుడుమైకమ్ముదాగ్రమ్మగా
సారంగంబునరేంద్రుగూడికనియెన్ సత్పుత్రులోకోత్తరున్ 

సారంగమురాజుగూడిసత్పుత్రుగనెన్

 సారంగమునాయువతికి

మీరంగాబెండ్లివయసుమెచ్చగరాజున్
వారలెయేకముగాగా
సారంగమురాజుగూడిసత్పుత్రుగనెన్

రాతినిగాంచిముద్దిడెనురాధముదంబునమోదమందుచున్

 పూతనజంపువాడునునపూర్వబలంబునుగల్గుదానవా

రాతినిగాంచిముద్దిడెనురాధముదంబునమోదమందుచున్
బాతకులైనవారెసగుబాపములన్నియునెండగట్టుచున్
చెతనరూపుడౌచునిక శిష్టజనంబులరక్షజేయుగా

రాతినిగనిముద్దులిడెనురాధముదమునన్

 చేతోరూపుడునగుచును

చైతన్యులజేయుచుండిశిష్టజనంబున్
ఖ్యాతిగనిలచినదైత్యా
రాతినిగనిముద్దులిడెనురాధముదమునన్ 

రాధాకృష్ణుడుబ్రహ్మచారియగునోరాకేందుబింబాననా

 రాధాకృష్ణుడునాయనంగనుగడున్ రక్షానుసంధానుడై

బాధల్ లేకనుజేయుచుండునుగభవ్యుండునౌటన్భువిన్
రాధాకృష్ణుడుబ్రహ్మచారియగునోరాకేందుబింబాననా
శోధించగన్ నాతడెప్పటికహోశూరుండుమాన్యుండుగా

రాధాకృష్ణుండువటుడురాకేందుముఖీ!

 రాధామాధవుగూరిచి

మేధావులుదెలియలేరుమేదినినెచటన్
మాధవుడననొకశక్తియ
రాధాకృష్ణుండువటుడురాకేందుముఖీ!

సోదరిబెండ్లియాడెనిజసోదరులెల్లరుసంతసిల్లగన్

ఆదరమొప్పగారతినియాయదునందనుగారవంపుదౌ
సోదరిబెండ్లియాడెనిజసోదరులెల్లరుసంతసిల్లగన్ 

మోదముజిందులారగనుబూతమనస్కయయాసుభద్రనున్
సాదరమొప్పగానరుడుసజ్జనబృందముగారవించగా

సోదరింబెండ్లియాడెనుసోదరుండు

 సోదరింబెండ్లియాడెనుసోదరుండు

నిట్లుగలదండ్రుముస్లిములింటయార్య!
సత్యమాయిది?చెప్పుడసత్యమనుచు
తెలియరాదిదిమఱినాకు దెలుపగలరు

దుష్టుడుసర్వలోకములదుర్దశనొందకదృష్టవంతుడౌ

 దుష్టుడుసర్వలోకములదుర్దశనొందకదృష్టవంతుడౌ

దుష్టునకంటునేజెపుమదుర్దశశంకరుభక్తుడైనచో
గష్టములెన్నివచ్చిననుగల్మషకంఠుడురక్షజేయుగా
దుష్టుడుమంచివాడునయితోరపుభక్తినదృష్టవంతుడే

దుష్టుడుపరమందుగనడుదుర్దశనెపుడున్

 ఇష్టపుమాటలెయీయవి

దుష్టుడుపరమందుగనడుదుర్దశనెపుడున్

దుష్టుండిహమందునెనిక

భ్రష్టుడుగామారిపొందువంతలుమిగులన్

కంతుడుశంభుకంఠమునుఖండనజేసెనుజక్రధాాాాారియై

 కంతుడుశంభుకంఠమునుఖండనజేసెనుజక్రధాాాాారియై

వింతగనున్నదీపలుకువెర్రిమనస్కులబల్కులీవెయే
కంతుడెభస్మమాయెనటకామవిరోధినిగంటిచూపుతో
నంతముజేయగానగునునాద్యునిసంయతినడ్డగించనౌ

కంతుడుశివుని,జంపెజక్రమ్ముతోడ

 పుష్పబాణానగిరిజపై మోహబఱచె

కంతుడుశివుని,జంపెజక్రమ్ముతోడ
నూఱుతప్పులుసేసెడువరమువలన
శ్రీకరుడుశిశుపాలునిశీఘ్రముగను

రాయుడ!నాటిరోజులికరావికరావికరావుమిత్రమా!

 రాయలపాలనంబరయరంజిలునట్లుగనుండెనీభువిన్ 

రాయుడ!నాటిరోజులికరావికరావికరావుమిత్రమా!
రాయలపాండితీగరిమరాజులమన్నలనందుచుండియున్
దీయనికావ్యసంపదలుదేటతెనుంగుననుద్భవించెగా

వెంకి!నాటిరోజులికరావింకరావు

మనసునిండుగహాయిగమాటలాడు
కొనుచునొకరికొకరమునుగుంపుగూడి
యాటపాటలతోడనునలరెమిగుల
వెంకి!నాటిరోజులికరావింకరావు

ఖలునింగొల్చినవాడెయర్హుడగు,మోక్షంబందగానిచ్చటన్

భళిరాయేమనియంటిమీరిచటయీకాయంపుమోక్షమ్ముకై

ఖలునింగొల్చినవాడెయర్హుడగు,మోక్షంబందగానిచ్చటన్

గాలకాలంబునుసేవజేయవలెనాకామాక్షిపాదాలకున్

ఖలునింగొల్చినవానికిన్భువినిమోక్షంబందవీలుండునౌ

ఖలునిగొల్చువాడెకనునుముక్తి

 విశ్వమంతకునెఱివెలుగునుగలిగించు

ఖలునిగొల్చువాడెకనునుముక్తి

ముక్తియనగదెలియురక్తిలేమిభువిని

బంధనంబునుండివైదొలంగు

భరతునిశీర్షమున్దునిమిభ్రాతకుదోడ్పడెలక్ష్మణుండొగిన్

 భరతుడులక్ష్మణుండనగభ్రాతలెయౌదురుగాదె?యెట్లుగా

భరతునిశీర్షమున్దునిమిభ్రాతకుదోడ్పడెలక్ష్మణుండొగిన్ గరివరరక్షకుండగుచుగాసటబెట్టగనోర్చునేదమిన్

నిరవగుగానిపాదమునునిచచ్చుటన్యాయమెనీకుసోదరా!!

భరతునిలక్ష్మణుడు,దునిమెభ్రాతయెమెచ్చన్

 తిరమగుబ్రేమనుజూచెను

భరతునిలక్ష్మణుడు,దునిమెభ్రాతయెమెచ్చన్

సురలనుమనుజులబ్రోవగ

కరవాలునలక్ష్శణుండుకర్వరునణచెన్

About father

 

కొందరి జీవితాలను చదివితే వారి అనుభవములు మనకు ప్రేరణ కలిగిస్తాయి. మార్గదర్శకాన్నిస్తాయి. అటువంటి ఉన్నత మార్గదర్శక లక్షణములు కలిగిన వారే కీ.శే. శ్రీ పోచిరాజు పేర్రాజు గారు.

ఆ మార్గదర్శి గారిని గూర్చి తెలుసుకుందాము వారే మన సభ్యులైన శ్రీ పోచిరాజు కామేశ్వర రావు గారి తండ్రి. వారిని గూర్చి వారి అబ్బాయిగారి మాటలలో తెలిసికుందాము. కామేశ్వర రావు గారి అన్నగారు శ్రీ సుబ్బారావుగారు మా పినతండ్రి గారి సహాధ్యాయి మా పెదతండ్రి గారికి శిష్యులు మోడేకుర్రులో.

కీ.శే. శ్రీ పోచిరాజు పేర్రాజు గారు.

బి. దొడ్డవరము, (రాజోలు తాలూక).

(1920 – 2001)

సంక్షిప్త పరిచయము: 

కపిలేశ్వర పురములో శ్రీ పోచిరాజు సుబ్బారావు సత్యవతీ దంపతులకు 1920 లో జన్మించిరి.

చిన్న వయస్సు లోనే వివాహమైనది. మా తల్లి గారు శ్రీమతి సత్యసుందరి. పాలగుమ్మి వారి యాడపడచు.

అమరకోశమును తన మేనమామ అయ్యగారి భాగయ్య శాస్త్రి గారి వద్ద నేర్చుకున్నారు. 

మా నాన్న గారు చిఱుత ప్రాయములోనే తండ్రిని పోగొట్టుకొని గ్రామ కరణము గా చిన్న కాఱు రైతుగా ముగ్గురు తమ్ముళ్ళ నొక్క చెల్లెలిని పోషించి పెళ్ళిళ్ళు చేసిరి.

ఆయన సంతానమైన మా నలుగు రన్నదమ్ములను మఱియు నైదుగు రప్ప చెల్లెళ్ళను వృద్ధి లోనికి తీసుకొని వచ్చిరి.

చిన్నప్పటినుంచి యాధ్యాత్మిక చింతనలో పరధ్యానముగా నుండెడి వారని మా మామయ్య (మేనత్త గారి భర్త). మాకు చెప్పరి.

స్వామి శివానందుల వారి శిష్యులు. ఉత్తర ప్రతుత్తరములు చేసిన భాగ్యవంతుఁడు. 

రమణ మహర్షి, ఇనమడుగు సత్యానంద స్వాముల వారి శిష్యుఁడు.

భగవద్గీత, స్వామి వివేకానంద రచనలు,  మున్నగు నాధ్యాత్మిక గ్రంథములు నిత్యము చదువు చుండెడి వారు దిన చర్యగా.

ప్రతి రోజు మద్యాహ్నము, సాయంత్రము తిరుగుచు భాగవతము లోని పద్యములను (కంఠత) చదువు ఛుండెడి వారు క్రమము తప్పకుండ. 

వ్రాసిన గ్రంథములు:

1. గీతా యోగము, భగవద్గీత వ్యాఖ్యానము.

2. Man and God

3. How to become Yogi

4. సావిత్రి, అరబిందొ ఘోష్ గ్రంధ వ్యాఖ్యానము.

5. Glimpses of Ancient Vedic Thought of India.

ఈ పుస్తకము లన్నియు నాయన ప్రియ మిత్రుఁడు, మా మామ గారు నయిన కీ.శే. ధరణీప్రగడ వేంకట సుబ్రహ్మణ్య శర్మ గారి వద్ద నుంచిరి. 

అప్పటి మా బా ల్యావివేకము వలన వాటి విలువను గుర్తించ లేక పోయితిమి. ఈ ప్రతులను శ్రీ శివానందాశ్రమము, సత్యానందాశ్రమములకు నొసంగిరి.  కొన్ని ప్రతులుంచగ  వాటిక కొఱకు నేను ప్రయత్నించు చున్నాను. 

సత్యాధ్యాత్మిక చింతనా కలిత భాస్వద్జ్ఞాన సంభావ్యుఁడున్

నిత్యోద్దీపిత పద్య కీర్తిత మహానీలాంగ విష్ణుండు నౌ

న్నత్యభ్రాజిత వర్తనుండు స్వపురీ నాథత్వ ధౌరేయుఁ డా

రాత్యామ్నాయ విహీనునిం గొలుతుఁ బేర్రాజాఖ్య విఖ్యాతునిన్  

తరణార్థంబు భవాబ్ధి వ్రాసితివి గీతాయోగ భాష్యమ్మునున్

విరియం జేసితి పుష్ప సంచయము సావిత్రీ కథాగమ్మునం

బర భాషామృత భాండ మిచ్చితివి వప్తా సంయమీంద్రత్వమున్

వరమై యొప్పగ నిన్ను గొల్చెదము నీ పాదద్వయం బానుచున్

నర వంద్యోత్తమ సేద దీరితి శివానందద్రుమచ్ఛాయలన్

దరిఁ జేరంగఁ దలంచి వింటి వట సత్యానంద సద్బోధలం

బరమానందము నొందవే రమణ దేవజ్యోత్స్నధామంబునన్

సరి లేరెవ్వరు నీకుఁ దండ్రి యిల సంసారంపు సన్యాసివే

మాన ధనుండు గ్రామ జన మండిత తత్త్వ విశోధకుండు స

త్సూనృత గీతసార పరిశోధిత  మానస భాసమానుఁడున్

మానిత వేద సూక్త పరిమాణ మహోదయ కావ్య రాజ సం

ధానుఁడు సత్యవంత వర దార చరిత్ర మనంగ ధాత్రినిన్

దొడ్డవరంబు నాఁ బరఁగు దొడ్డ పురమ్ము సలీలఁ గాచి తీ 

వడ్డము లేని చందమున వ్యర్థపుఁ బల్కుల సంహరించుచున్ 

దుడ్డున కీక విస్తరము దోరపు గడ్డగు కాల మందునన్ 

గొడ్డము లెన్ని వచ్చినను గుండె దిటమ్మున నుంటి విద్ధరన్

విబుధ జన విధేయుఁడు

పోచిరాజు కామేశ్వర రావు.

కదనముదెచ్చిపెట్టెగదకంజదళాక్షునిశాంతివాక్యముల్

 కదనముజోలికింజనుటకార్యముగాదిపుడెవ్విధమ్మునన్

సదయనువారిభాగమికసాదరమొప్పగనీయమేలగున్

పదుగురుజింతజేయుడనుబభ్రునిమాటలులెక్కజేయకే

కదనముదెచ్చిపెట్టెగదకంజదళాక్షునిశాంతివాక్యముల్

గదనమ్మునుదెచ్చిపెట్టెగదశాంత్యుక్తుల్

 కదనమువలదనిగృష్ణుడు

పదుగురికింనచ్చజెప్పబహువిధములుగాన్

నదయనుద్రాళ్ళనుగట్టగ

గదనమ్మునుదెచ్చిపెట్టెగదశాంత్యుక్తుల్

నన్నుగవీశ్వండనిఘనంబుగ,మెచ్చనివానిజంపెదన్

 అన్నువతోడనన్ జనులుహారతినిచ్చుచుగారవించిరే

నన్నుగవీశ్వండనిఘనంబుగ,మెచ్చనివానిజంపెదన్
మిన్నునుమన్నునుంగనకమీరెడుగర్వముతోడనాపనిన్
గన్నులుగాంచెనీకలనుగాఢపునిద్రనునుండగాదరిన్

చంపెదనునన్నుకవిగగుర్తింపకున్న

 చంపెదనునన్నుకవిగగుర్తింపకున్న

నేమిదౌర్జన్యమీయదియేమిసామి!

కవిగగుర్తించుటగుగానుగలవుకొన్ని

యర్హతలుగల వెయవిమీ కార్య!చింత

జేయుడొకపరిసావధానయుతుడవయి

ముక్కు-జుట్టు-కన్ను-చెవి

 ముక్కుటమ్మును గట్టినముదితజూచి

కన్నుకుట్టినరావణుగసినిబెంచి

చెల్లిమాటనునికపెడచెవినిబెట్టి

చోరబుద్ధినిసీతనుజుట్టుముట్టె

దుర్మతిరాగుగాగ,బరితోషముగైకొనిరెల్లవారలున్

 దుర్మతులేభువిన్దనరిదూరుచునుందురుసజ్జనావళిన్

దుర్మతిరాగుగాగ,బరితోషముగైకొనిరెల్లవారలున్

ధర్మముదప్పనట్టియలదాశరధీశుడురాజ్యమేలగన్

నిర్మలమానసంబలరినీతినిమీరకనుండిరేగదా

దుర్మతిరాజైన,గనిరితోషమునుజనుల్

 దుర్మార్గులుచరియింతురు

దుర్మతిరాజైన,గనిరితోషమునుజనుల్

ధర్మముదప్పనిరాముని

నిర్మలపరిపాలనంబునెగడుటవలనన్ 

పరతంత్రుల్ చరియింత్రు,దీనజనకల్పక్షాజసాదృశ్యులై

 నిరతంబాశ్రయమొందుచున్ బరునిదానెవ్వారినైనన్భువిన్

పరతంత్రుల్ చరియింత్రు,దీనజనకల్పక్షాజసాదృశ్యులై

కరమున్సేవనుజేతురార్యనయనాగారమ్ముతోనెప్పుడున్

బరసేవమ్మునసౌఖ్యముంగలుగునెప్పట్టున్దగన్జూచినన్

పరతంత్రులు,దీనజనులపాలితసురతరుల్

 పరధనమునునాశింతురు

పరతంత్రులు,దీనజనులపాలితసురతరుల్

కరమునునుపకృతిజేసెడు

నరశ్రేష్ఠులుదాముభువికి నాయకులయ్యున్ 

పద్యముబాతిపెట్టగలవానిపదంబులకేనుమ్రొక్కెదన్

 పద్యముబాతిపెట్టగలవానిపదంబులకేనుమ్రొక్కెదన్

హృద్యముగొల్పిపద్యములుహృత్తునుసంతసమొందజేయగా

పద్యముగూర్చియిట్లుడువపండితవర్యులకెట్లుదోచెనో

మద్యముద్రాగువానివలెమాటలుదూలుటయొప్పునేభువిన్

పద్యమ్మునుబాతిపెట్టువారలకునతుల్

 పద్యమునిటులన నాయమె

పద్యమ్మునుబాతిపెట్టువారలకునతుల్ 
హృద్యమముగనుండునుగద
పద్యమ్మునుజదువునెడలపండితవర్యా!

న్మానముబొందకున్నకవిమాన్యుడటంచుగణింతురాప్రజల్ ఙ్ఞానులమెప్పునేగవులుసాంతముమేదినినిచ్చగింతురే

మానకయెప్పుడున్గవితమాన్యతనొందువిధంబుగానికన్
వేనకువేలుగాభువినిబేర్మినివ్రాయగ,సాహితీయస
న్మానముబొందకున్నకవిమాన్యుడటంచుగణింతురాప్రజల్
ఙ్ఞానులమెప్పునేగవులుసాంతముమేదినినిచ్చగింతురే

న్మానమునుబొందనికవిమాన్యుండగునా

 మానకకవితలనెపుడును

వేనకువేలుంగవ్రాయబేర్మినిమిగులన్

ఙ్ఞానులమెప్పునువడిస

న్మానమునుబొందనికవిమాన్యుండగునా

8 important

Vivekananda :* 👌🏿 నిశ్శబ్దముగా వుండు. ఎందుకంటే నాణెము ధ్వణి చేసినంతగా నోట్లు చేయవు, విలువ కలిగినవి అలానే వుంటాయి. *Shakespeare :* 👌🏿 ఇతరుల భావాలతో ఆటలాడకు.. అలా చేయటం వలన నువ్వు ఆడిన ఆ ఆటలో గెలవచ్చు గాక కాని ఒక మంచి వ్యక్తిని నువ్వు జీవితాంతం కోల్పోతావు. *Napoleon :* 👌🏿 ఈ ప్రపంచం చాలా ఇబ్బందులను ఎదుర్కుంటుంది. దానికి గల కారణం అశాంతిని రగిలించే చెడ్డ వ్యక్తులు కాదు మంచి వ్యక్తుల మౌనం. *Einstein :* 👌🏿 నేను వారిపట్ల చాలా కృతఙ్ఞడనై వున్నాను. ఎవరయితే నన్ను నిరాకరించారో..వారి వలనే నేను నా అంతట నేనుగా ఎదిగాను. *Abraham Lincoln :* 👌🏿 నీలో స్నేహ గుణం అన్నది నీ బలహీనత అయితే, ప్రపంచంలో నువ్వు అందరికన్నా బలమైనవాడివని అర్ధం. *Chralie Chaplin :* 👌🏿 నవ్వుతూ తమ జీవితాన్ని కొనసాగిస్తున్నవారి జీవితాల్లో బాధలు వుండవు అని అనుకోవద్దు. వారి వద్ద వాటిని ఎదుర్కుని నిలబడే శక్తి ఉన్నందునే ఆ విధంగా తారసపడతారు. *William Arthur :* 👌🏿 అవకాశాలు సూర్యకిరణాలు వంటివి. అందుకే వాటిని వీలయినంత త్వరగా దొరకబుచ్చుకోవాలి. ఆలస్యం చేస్తే వాటిని కోల్పోక తప్పదు. *Hitler :* 👌🏿 నువ్వు వెలుగులో వున్నంత కాలం నిన్ను అందరూ అనుసరిస్తారు. అదే నువ్వు చీకట్లో వుంటే నీ నీడ కూడా నీతో రాదు.....💐💐💐 🙏🙏🙏🙏🙏🙏

గురుపూజ

 గురునిపూజజేయగుణవంతుజేయును

రుజయుతొలగుగురునిరూపుజూడ
దేశికుండునగుచుదేశాలుదిరిగెడు
వరలుమేటిగురువ!వందనములు

తగవుల్బెట్టెడివారలేకదయుపాధ్యాయుల్ విచారించినన్

 తగవుల్బెట్టెడివారలేకదయుపాధ్యాయుల్ విచారించినన్

తగవుల్ బెట్టెడువారుకాదుగనుపాధ్యాయుల్ సమీక్షించగా

దగవుల్దూరుచునెయ్యముందనరిదాదాత్మ్యంబుతోనుండుచున్

జగడంబెప్పుడులేకయుండగనుబ్రఙ్ఞాశాలిగాజేయుగా

 తగవులంబెట్టువారుపాధ్యాయులనగ

నేమియిట్లుగబల్కిరియార్యులయ్యు
దగవులందీర్తురుగనుపాధ్యాయులవని
వందనంబులుసేతునువారికిపుడు

తలతురుగండపెండెరముదాల్పసదాకుకవుల్ యశోర్ధులై

 తలతురుగండపెండెరముదాల్పసదాకుకవుల్ యశోర్ధులై

తలచినగల్గునేయదిలదాల్పగనర్హతయుండగాదగున్

విలసితయష్టదిగ్గజకవీంద్రులశ్రేణినినాద్యుడౌటచే

దలరునునల్లసానికదిదాల్పగమేటియనౌగతంబునన్

గండపెండెరము,గుకవులకొప్పు

 అల్లసానివంటియార్యులయాస్తియే

గండపెండెరము,గుకవులకొప్పు

దననుదానుబొగడుకొనుచునునితరుల

దప్పుపట్టుచుండుటెప్పుడవని

మత్స్యక్షీరముబిల్లికొమ్ముగలుపన్ మందౌగవీంద్రాళికిన్

 మత్స్యక్షీరముబిల్లికొమ్ముగలుపన్ మందౌగవీంద్రాళికిన్

మత్స్యక్షీరముబిల్లిగొమ్ముగలువన్ మార్గమ్ముపిచ్చౌటకే

మత్స్యంబెక్కడపిల్లికొమ్ములు దగన్ మందౌనెనెవ్వారికిన్

మత్స్యక్షీరముగానరాదుగనెటన్ మందేసిచూడన్ రమా!

మత్స్యక్షీరమ్ముమంచిమందుకవులకున్

 వాత్స్యాయన!వింటివెయిది

మత్స్యక్షీరమ్ముమంచిమందుకవులకున్

మత్స్యక్షీరముకవులకు

మత్స్యపుటవతారుడిచ్చుమందుగనేమో

శంఖధ్వానమువిన్పడెన్ పృథులమైశ్వానంబుబిట్టార్వగన్ పుంఖాపుంఖముబోలునారినిగనన్ భోయంచుశబ్దించగా

 శంఖధ్వానముబోలుసవ్వడినివేసారంగనాకోవెలన్ 

శంఖధ్వానమువిన్పడెన్ పృథులమైశ్వానంబుబిట్టార్వగన్
పుంఖాపుంఖముబోలునారినిగనన్ భోయంచుశబ్దించగా
శంఖధ్వానముబోలుశబ్దమటనాశాంతంబుమార్మోగెగా

 పుంఖానామైదానము

పుంఖాలన్ గూడియుండిబురబురలాడన్

శంఖపురవమునుబోలగ

శంఖధ్వానమువినబడెశ్వానముమొఱుగన్

శంఖధ్వానమువినబడెశ్వానముమొఱుగన్

 మిన్నుగసంపదల్ గలుగమీరెడుగర్వముతోడనాదొరల్ 

మన్నునునేలుచుండుటనుమానసమందుననిట్లుతోచెడిన్
నెన్నికకానివారెప్రజనేలుదురీజనతంత్రభూమిలో
నెన్నికయైనవారుభువినేలుటయుత్తముగాదెయారయన్ 

నెన్నికకానట్టివారెయేలుదురుప్రజన్ బన్నమునొనరుచుబనులకు

 మన్నునయరాచకంబుల

నెన్నికకానట్టివారెయేలుదురుప్రజన్
బన్నమునొనరుచుబనులకు
మన్ననమదిగాననీడుమచ్చునకైనన్

బంగ్లాదేశమహమ్మదీయులవురాభాక్తాగ్రణుల్ శూలికిన్ మంగ్లీ!వింటివెయార్యుమాటలుభళీమైనార్టిదేశమ్మునై

 బంగ్లాదేశమహమ్మదీయులవురాభాక్తాగ్రణుల్ శూలికిన్ 

మంగ్లీ!వింటివెయార్యుమాటలుభళీమైనార్టిదేశమ్మునై
బంగ్లాదేశపువారలందఱుగడున్ భక్తాగ్రణుల్ కాలుకున్
బంగ్లాదేశమునందుకాకమనెభూభాండమందంతటన్

బంగ్లాదేశీయులెల్లభర్గునిభక్తుల్

 బంగ్లాదేశపువారలు

జంగ్లీలుగనుండికూడసతతముశివునే
గంగ్లీలునుబూజించగ
బంగ్లాదేశీయులెల్లభర్గునిభక్తుల్

సంసారస్ధితుడైయతీశ్వరుడుపూజాభాజనుండయ్యెడున్

 హింసామార్గమునెంచకుండగనుదానెప్పట్టునూహించుచున్ 

గంసారిన్ మదినుండునట్లుగదమిన్ గమ్రంపుభావంబుతో
సంసారంబునుజేయుచుండియునునాసాంతంబుధ్యానించుచున్ సంసారస్ధితుడైయతీశ్వరుడుపూజాభాజనుండయ్యెడున్ 

సంసారమునందినయతిసత్పూజ్యుడగున్

 హింసామార్గమువీడుచు

గంసారిన్ దలచుచుండికమ్రపుభక్తిన్
సంసాధనమునునొందుచు
సంసారమునందినయతిసత్పూజ్యుడగున్ 

జలమునదైలబిందువులజాడగనంగనసాధ్యమేకదా

 జలమునదైలబిందువులజాడగనంగనసాధ్యమేకదా

జలమునదైలబిందువులుజారుచుదెల్లనిగాంతితోగడున్
తళతళలాడుచుండుగదదర్షునిగాాంతికినీటిపైననే
జలమునవాటిజాడనికజాలముసేయకజూడవచ్చుగా

జలములోనూనెచుక్కలజాడగనము

 జలములోనూనెచుక్కలజాడగనము

జాడ గనిపించుదప్పకజలములోన
దేలియుండునుబరికించ తళతళలయి
మెఱయుచుండునునెండకుశరముపైన

బకునిం గొల్చిరికృష్ణభీములుగడున్ భక్తిన్ బ్రదర్శించుచున్

 సకలంబౌకురుసైన్యమున్ కలనునాసాంతంబుగూల్చంగత్ర్రం

బకునిం గొల్చిరికృష్ణభీములుగడున్ భక్తిన్ బ్రదర్శించుచున్
సకలంబంతయుదానయైవరలునాశాజ్యోతియావెన్నుడే
వికచాంభోరుహలోచనుందమినిదావేడంగజీత్రంబహో

బకునిగొల్చిరిహరివాయుసుతులు

 యుద్ధరింగమందునౌద్ధత్యమునకుత్ర్రం

బకునిగొల్చిరిహరివాయుసుతులు
సకలజీవకోటినికనుసన్ననగాచు
నీశుడాతడెకదయిలనుజూడ

నస్యంబిమ్మనిరావణుండడిగెవిన్నాణంబుగారామునిన్

 లాస్యంబొందిననాటకంబున నహోలజ్జావిహీనుండునై

నస్యంబిమ్మనిరావణుండడిగెవిన్నాణంబుగారామునిన్

నస్యంబించుకబీల్చబాడగుగదానాళాలుశీఘ్రంబుగా

నస్యంబక్కటప్రాణహానియునుదానైజేర్చునాశమ్మునున్

 నాటకంబునువేయుచు నడుమనడుమ

రావణుడు నస్యమిమ్మనిరామునడిగె
పొడెమునలవాటు గలవారుపుచ్చటుడివి
యడుగుకొందురు జగతిని విడువలేక

 భార్యకుగర్భమాయెననిభర్తకడుంగడుబొందెదుఃఖమున్ 

భార్యకుగర్భమౌటకునుబాధనునొందుటపాడియేరవీ!
భార్యయకారణంబుగదభర్తకుగౌరవమబ్బచేతకున్
భార్యయుభర్తయున్ దనరుభావితరాలకుమార్గదర్శులౌ

 సంతులిద్దరు గల్గిరిసతికి,మరల

భార్యకున్ గర్భమయ్యెను,భర్తయేడ్చె
బ్రదుకుభారమగుననుచువంతగలిగి
సగటుమనుషులబాధలుసక్కనగునె!

తద్దినమందుశ్వానమునుతప్పకగొల్వుముశాస్త్రపద్ధతిన్

 ముద్దులయాదిదేవుగనమోదముతోడనకాశికేగుచో

తద్దినమందుశ్వానమునుతప్పకగొల్వుముశాస్త్రపద్ధతిన్
బుద్దినిబూజజేయయటపూర్వముపాపములెన్నియున్ననున్
నద్దినమందునేదఱగునారతికర్పురభాతినిన్ సుమా

 ముద్దులయాదిదేవుగనమోదముతోడనకాశికేగుచో

తద్దినమందుశ్వానమునుతప్పకగొల్వుముశాస్త్రపద్ధతిన్
బుద్దినిబూజజేయయటపూర్వముపాపములెన్నియున్ననున్
నద్దినమందునేదఱగునారతికర్పురభాతినిన్ సుమా

తద్దినమునశ్వానపూజతప్పదుసేయన్

 ముద్దులశంభునిజూచుచు

నొద్దికగాబూజజేయనోపినకొలదిన్
నెద్దినముండినకాశిని
తద్దినమునశ్వానపూజతప్పదుసేయన్

మీనాక్షింగనిమేలుమేలనిరహోమీసంబులన్ గల్గినన్ కానిగాననిమీసముల్ గనియహోగంపంతజేయంగనౌ

 ఈనారక్తముమర్గుచున్నదిదిగోయీవేళయోపుత్రకా!

మీనాక్షింగనిమేలుమేలనిరహోమీసంబులన్ గల్గినన్
కానిగాననిమీసముల్ గనియహోగంపంతజేయంగనౌ
నేనాడైననునీకుహానిగలుగన్ నీడేర్చెనేగార్యముల్   

మీనాక్షికిమీసమెంతొమేలుగనొప్పెన్

రీనా!వినుమాయీయది
మీనాక్షికిమీసమెంతొమేలుగనొప్పెన్
గనదగునెవ్వరువ్రాసిన
గనినంతనెవేగబడక కాంచుమునిజమున్

నవమియెశ్రేష్ఠమౌతిధివినాయకబూజకువీడుమష్టమిన్

 నవమియెశ్రేష్ఠమౌతిధివినాయకబూజకువీడుమష్టమిన్ 

వివరముతోడజెప్పుదునువీనులవిందగుమాటలిప్పుడున్
నవమియునష్టమందనకయాగణనాధునిబూజజేయుమా
చవితిదినంబునందుననెజక్కగజేయుమపండుగెప్పుడున్

నవమిపూజలెమేలువినాయకునకు

 చవితిరోజునకుదరనిసద్భక్తులకు

గణపతినవరాత్రియనుటకలదుకనుక
నవమిపూజలెమేలువినాయకునకు
భక్తిముఖ్యముతిధులవిబరగుపిదప

 బీరములాడుచుంటిరికవీశ్వర!యేమది?నాదుమాటకే

దారములేకసర్వజనతాభవితవ్యముశూన్యమేసుమా
మీరిననాస్తులున్ననికమేదినిపంటలుబండకున్నచో
గారుఢమెంతయున్ననిలఖాద్యపువస్తువునౌనెచెప్పుడీ

దారములేకున్నసుఖముదక్కునెభావిన్

 బీరములాడకుమనుమడ!

మీరిననాస్తియుభవనముమేదినినుండన్
నోరారతినుటకునుగే
దారములేకున్నసుఖముదక్కునెభావిన్

రత్నములయ్యెరాళ్ళుభళిరాయనిమెచ్చగలోకులెల్లరున్

 పత్నినివెంటబెట్టుకొనిపామరుడొక్కడుహంపికేగిదా

నూత్నపుకట్టడంబులమనోహరదృశ్యముజూచితేసఖీ!
రత్నములయ్యెరాళ్ళుభళిరాయనిమెచ్చగలోకులెల్లరున్ 

యత్నముజేయగాభువినినక్కఱకందనిజేతలుండునే

రత్నములుగమారెనుఱాళ్ళుప్రజలుమెచ్చ

 అమరశిల్పియాజక్కన హస్తమలర

రత్నములుగమారెనుఱాళ్ళుప్రజలుమెచ్చ

బండరాళ్ళనుశిల్పులుభామినులుగ

మలచియుండుటజూచితిమిలనుగుడిని

నసువులబాసెనర్ర్జునుడనంతవిషాదమునొందనందఱున్ వసుధనుజచ్చిపుట్టుటలవార్యముగానజింతజెందకన్

 మసినిగజేసిశత్రువులమాన్యతనొందుచునెల్లవారిచేన్ 

నసువులబాసెనర్ర్జునుడనంతవిషాదమునొందనందఱున్
వసుధనుజచ్చిపుట్టుటలవార్యముగానజింతజెందకన్ 

నసువులుబోవకుండగనెనాత్మనుశంకరువేడుకోదగున్

 రామరావణయుద్ధానరావణుండు

నసువులింబాసె,నర్జునుండందఱేడ్వ
నసువులంబాసెచివరకునాలిపిదప
పుట్టుమనుజుడుతప్పకగిట్టుసుమ్ము

రతిపూజన్ఘటియించివ్రాయగదగున్రమ్యంపుగావ్యమ్ములన్

 అతిభక్తిన్గడుబ్రేమతోమిగులనాయార్యాసమేతంబభా

రతిపూజన్ఘటియించివ్రాయగదగున్రమ్యంపుగావ్యమ్ములన్
గతినీవేయనిగూర్మితోరమనుదాకామాక్షియయేయంచుసా
రతిబూజించిననిచ్చుగామనకుబుర్రాదేవతేసంపదల్

రతినిగొలిచికావ్యములనువ్రాయగనొప్పున్

 అతులితభావముగొఱకును

యతులునుబ్రాసలమరికలుహాహాయనగన్
సతియునుమాతయునగుభా
రతినిగొలిచికావ్యములనువ్రాయగనొప్పున్

మరణమునున్ జయించిననెమర్త్యుడనంబడునెవ్విధిన్ గనన్

 మరణమునున్ జయించిననెమర్త్యుడనంబడునెవ్విధిన్ గనన్

మరణమునున్జయించుటనుమర్త్యునిసాధ్యముకాదుగాభువిన్

ధరనుజనించినట్టిప్రతితమ్ముడునన్నయునెల్లవారలున్

మరణముదప్పదంచునికమానసమందునగొల్వుడీశునిన్ 

మరణమునుజయించువాడె,మర్త్యుండన్నన్

 ధరమృత్యుంజయుడనబడు

మరణమునుజయించువాడె,మర్త్యుండన్నన్
నెఱుగుముమానవునింగను
మరణంబునులేనినతడుమహినింగలడే?

వానల్ మాకికవద్దురావరుణదేవా!నీకుమాస్తోత్రముల్

 వానల్ వచ్చెనుమిక్కుటంబుగనహోపట్టాలువేమున్గెగా

జేనుల్ నిఃండెనునీటితోడనుభళాశీఘ్రంబుగాదోడనౌ
వానల్ మాకికవద్దురావరుణదేవా!నీకుమాస్తోత్రముల్
నానందమ్ముగబిల్లలాడునుగదాయావర్షపుంనీటిలోన్

వానలంగురిపించకువరుణదేవ!

 వానలంగురిపించకువరుణదేవ!

యనుచుబలుకంగనుసబబె?యార్యమీకు

వానలేనిచోమనుజునిబ్రదుకుగలదె!

చింతజేయుమయొకపరిచేతనమున

వచ్చెనుస్వతంత్రమనుచు,గడువంతనుబొందిరినేతలెల్లరున్

 ఇచ్చనుసంతసిల్లెబ్రజయిక్కటులన్నీయుదీర్చగావెసన్

వచ్చెనుస్వతంత్రమనుచు,గడువంతనుబొందిరినేతలెల్లరున్

నీచ్చటదాపురించెనికనెట్లుగవీడుటయీతనిన్ నహో

ఖచ్చితమీతనిన్దలపగాకలుదీరిననేతయేసుమా

స్వాతంత్ర్యమువచ్చి,యేడ్వసాగిరినేతల్

వత్సముడెబ్బదిమూడయె

స్వాతంత్ర్యమువచ్చి,యేడ్వసాగిరినేతల్

కోతలపాలనలేకను

చేతలరాజ్యమ్మురాగసీమాంధ్రమునన్

రసికుడటంచుమెచ్చెనొకరామనపుంసకుగంతికేళిలోన్

 అసదృశమైననృత్యముననందరిడెందములోలలాడగన్

మిసమిసలాడుదేహమునమెప్పునుబొందిననాబృహన్నలన్

రసికుడటంచుమెచ్చెనొకరామనపుంసకుగంతుకేళిలోన్

రసమయులైనవారలికరంజిలజేతురుకామకేళినిన్

రసికుండనిపేడినొక్కరమణినుతించెన్

 అసదృశనటనాకుశలత

వెసజూపగనర్జునుండుపేడియయగుచున్

నొసలనుదమినింజూచుచు

రసికుండనిపేడినొక్కరమణినుతించెన్

స్వప్నమునందుగాంచినదివాస్తవమైముదమందజేసెరా

 క

స్వప్నములోగన్నదెల్లవాస్తవమయ్యెన్

 స్వప్నమువచ్చెను,రాముడు

స్వప్నంబునలంకకేగెబరివారముతోన్

స్వప్నముజెరిగినజూడగ

స్వప్నములోగన్నదెల్లవాస్తవమయ్యెన్

రవిగ్రుంకున్ నడిరేయి....

 రవిగ్రుంకున్ నడిరేయినా?చెపుమయోరాకాసిరాజేశ్వరీ!

రవిగ్రుంకున్ గదపశ్చిమంబుననయేరాద్ధాంతమున్ జేయకే
నవలోకించగసూర్యచంద్రులిలనయ్యారేఖలన్బోవుచున్
బవలున్రాత్రియుగల్గజేయగనునేపారంగవీక్షింతురే

శ్రీకృష్ఞుడపరాధిదైవమగునేశిష్టాత్ములౌవారికిన్

శ్రీకృష్ఞుడపరాధిదైవమగునేశిష్టాత్ములౌవారికిన్

శ్రీకృష్ణుండిలదైవమయ్యెడినిదాశీఘ్రంబులోకాళికిన్

శ్రీకృష్ణుండననేర్వుమారమ!ప్రజాశ్రేయస్సుగాంక్షించగా

శ్రీకృష్ణుండపరాధిదైవమగునా?చింతించుడీ సజ్జనుల్

శ్రీ కృష్ణుడుదైవమగునెశిష్టజనులకున్

శ్రీ కృష్ణుడు భగవానుడు

శ్రీ కృష్ణుడు మనకు నిచ్చు సిరి సం ప ద లున్

శ్రీ కృష్ణుని సేవించిగ

శ్రీ కృష్ణుడుదైవమగునెశిష్టజనులకున్

చుక్కలునిప్పులనుమంచుసూర్యుడుకురిసెన్

 అక్కటకలియుగమాయలు

మిక్కుటముగజరుగుచుండెమేదినిగనుమా
చిక్కడపల్లినిజూచితి
చుక్కలునిప్పులనుమంచుసూర్యుడుకురిసెన్

గాలికిబుద్ధిసెప్పవలెగ్రక్కున,ధీరుడుకీర్తికోరినన్

 వేలకువేలుగానరులువెంబడివచ్చుచునుండగానికన్ 

గాలికిబుద్ధిసెప్పవలెగ్రక్కున,ధీరుడుకీర్తికోరినన్
జాలినధైర్యమున్వడసిశత్రుసమూహముబంపగావలెన్
జాలముసేయకన్దివికిచక్కటియుక్తినిబోరుజేయుచున్

పారిపోవలె,గీర్తినిగోరుకొనిన నెదురుదాడికినిలబడిహదముజేయి

 ధైర్యసాహసములతోడపోర,యరులుక

కదనరంగానభీతినికాలుముడిచి

పారిపోవలె,గీర్తినిగోరుకొనిన
నెదురుదాడికినిలబడిహదముజేయి

బ్రహ్మనుజీరెశంకరుడు,పానముజేయహలాహలమ్మునున్

 వహ్మలుసెందకుండగనుభ్రష్టవిహీనులసృష్టిజేయుమా

బ్రహ్మనుజీరెశంకరుడు,పానముజేయహలాహలమ్మునున్
బ్రహ్మయుదేవతల్ మఱియురాజులుసర్వులుసంతసంబునన్
జిహ్మపుబుద్ధులన్గొనకచేతులనెత్తుచునీశుమ్రొక్కిరే

నజునిగోరెశివుడు,హలాహలముగ్రోల

 సృష్టిజేయుమార్య!సుజనులననుచును

నజునిగోరెశివుడు,హలాహలముగ్రోల
సంతసంబునందిరంత,దేవగణము
విహ్వలతనుబొందభీతిచేత

పురుషులకున్సుభూషలగు,పువ్వులుగాజులుగాలిమెట్టెలున్

 తిరమగుసత్యవాక్పటిమ,తీర్చినబాధలుదోటివారివిన్ 

పురుషులకున్సుభూషలగు,పువ్వులుగాజులుగాలిమెట్టెలున్
దరుణులకెల్లవేళలనుదాగలిగించుసుమంగళీత్వమున్
నరయుముకాంతనాబడునునాదిపరాత్పరశక్తిగాభువిన్

పురుషులకున్భూషణములు,పూవులుగాజుల్

 నిరతము నుపకృతి జేయుట

పురుషులకున్భూషణములు,పూవులుగాజుల్
తరుణులకవిజేకూర్చును
నిరవగునైదవతనంబునిండగుశోభన్

దుష్కృతమాచరించుకడుదుష్టునకబ్బు,నితాంతపుణ్యముల్

నిష్కృతిలేనియాయఘమునెవ్వగలిచ్చుచుదప్పకుండగన్
దుష్కృతమాచరించుకడుదుష్టునకబ్బు,నితాంతపుణ్యముల్
దుష్కృతమాచరించకనుధూర్వహుపూజనుజేయగల్గుగా
దుష్కృతిజేయువానినికదూషణజేయకమార్చగావలెన్

దుష్కృతమున,బుణ్యమబ్బుదుర్మార్గునకున్

నిష్కృతిలేదనినెఱుగుము
దుష్కృతమున,బుణ్యమబ్బుదుర్మార్గునకున్
దుష్కృతముజేయకెన్నడు
నిష్కృతములజేసికొనుచునిరతముమెలగన్

రంభాభోగమ్ముగోరరాదుకవీంద్రా!

అంభోజాసనపత్నిని
సంభావనజేయుచుండిసతతముమదినిన్
సంభాలించెడునీకిదె
రంభాభోగమ్ముగోరరాదుకవీంద్రా!

రంభాభోగముగోరదేల?కవిచంద్రా!య ర్హతల్గాంచవే

అంభోజానుబత్నినింగొలుచుమాహాత్మ్యుండ!యిట్లంటివా
రంభాభోగముగోరదేల?కవిచంద్రా!య ర్హతల్గాంచవే
సంభాలీంచుకునుండనోపునుగదాసత్కావ్యపారుణులౌ
జంభారాతికిమిత్రునింసతినినేసంసేవ్యమానుండిలన్

సీతకరాంబుజంబునను,శీతకరుండువెలింగెగంటివా

చేతముసంతసిల్లగనుశీతమయూఖుడుగానగానయెన్
సీతకరాంబుజంబునను,శీతకరుండువెలింగెగంటివా
ప్రీతినిషోడశంబనెడురేతసుతోడనుబూర్ణిమంబునన్
రాతిరియేర్పడున్ బగలురాయనిగాంతులగారణంబునన్

సీతకరపద్మమున,వెల్గెశీతకరుడు

హస్తరేఖలుబాగుగనమరెజూడు
సీతకరపద్మమున,వెల్గెశీతకరుడు
పఱగుపదహారుకళలతోపంచదశిని
పగలురాత్రియుగలుగునుపాధివలన

రాఖీకట్టినకరములెప్రాణముదీసెన్

రేఖా!వింటివెయీయది
రాఖీదాగట్టగనలిరహిచెడియతడున్
మౌఖికముగదాబాధించగ
రాఖీకట్టినకరములెప్రాణముదీసెన్

రాఖీకట్టినహస్తపద్మములయోప్రాణంబుదీసెన్గదా

రాఖీకట్టుటపూర్తియైనపిదపన్ రాజేంద్రనాధుండుదా
ముఖ్యంబంచునుగంఠనాళముదగన్మూయంగయాయక్కయౌ
రాఖీకట్టినహస్తపద్మములయోప్రాణంబుదీసెన్గదా
రాఖీయన్నదియుండనోపునుభువిన్ బ్రాణంబురక్షించునై

హరునికరములుశంఖచక్రాంచితములు

హరునికరములుశంఖచక్రాంచితములు
హర్ష!వినుమిదిహరియునుహరులొకరిల
గానయటులనదోషముగాదుసుమ్ము
నంజలిఘటియింతునికనుహరిహరులకు

హరునికరంబులందునలరారుచునుండెనుశంఖచక్రముల్

హరునికరంబులందునలరారుచునుండెనుశంఖచక్రముల్
హరియుహరుండునొక్కరనినార్షముచెప్పగవింటిమేగదా
యరయగదోషమేదియునునట్లనలేదుగరాజశేఖరా!
నిరతమునంజలిత్తునికనురజనాభుకుసాంబమూర్తికిన్

కవిసమ్రాట్టగువిశ్వనాధకడుదుఃఖంబందెనీనాడయో

కవనంబేదియురాకపోయిననుదాకావ్యంబువ్రాయంగభో
యవగాహంబదిరాకపోకకడుదుర్వాపోహముంబొందుటౌ
కవిసమ్రాట్టగువిశ్వనాధకడుదుఃఖంబందెనీనాడయో
కవనంబయ్యదియుండనోపుగదనెక్కాలంబుశ్రేయంబుగా

కవిసమ్రాట్ విశ్వనాధకలతపడెనయో

కవితలువ్రాయుటరాకను
నవకరముగవ్రాయుచుండియర్ఢములేకన్
కవులముమేమేయనుటను
కవిసమ్రాట్ విశ్వనాధకలతపడెనయో

వరలక్ష్మీవ్రతమాచరింపవలెసద్భక్తిన్దగంబూరుషుల్

వరలక్ష్మీవ్రతమాచరింపవలెసద్భక్తిన్దగంబూరుషుల్
వరమేయయ్యదియాలితోమగడుసద్భక్తిన్దగంబూజదా
నిరతిన్జేయగనొప్పునియ్యెడలదోనీడంజమెల్గందగున్
దరుణీ!వింటివెనాదుమాటలనుమద్భాగ్యంబుపెంపొందగన్

కమలాక్షుండువిషమ్ముగ్రోలెనటలోకక్షేమముంగోరుచున్

కమలాక్షుండువిషమ్ముగ్రోలెనటలోకక్షేమముంగోరుచున్
నమలా!యేమనిబల్కుచుంటివిటయాకామారిమిత్రుండుగా
నమరుల్ బార్వతివేడగానపుడదాహర్షాతిరేకంబునన్
భ్రమరాంబాపతిద్రాగెనావిషమునింద్రాదాదులేమెచ్చగన్

వరలక్ష్మీవ్రతముజేయవలె,పురుషులిలన్

తరుణులుశుభములకొఱకై
వరలక్ష్మీవ్రతముజేయవలె,పురుషులిలన్
వరలక్ష్శిపూజకొఱకును
దరుణులకున్సాయబడగదప్పదుసుమ్మీ

కమలాక్షుండువిషమ్ముగ్రోలెనటలోకక్షేమముంగోరుచున్

కమలాక్షుండువిషమ్ముగ్రోలెనటలోకక్షేమముంగోరుచున్
నమలాయేమనిబల్కుచుంటివిటయాకామారిమిత్రుండుగా
నమరుల్ బార్వతివేడగానపుడదాహర్షాతిరేకంబునన్
భ్రమరాంబాపతిద్రాగెనావిషమునింద్రాదాదులేమెచ్చగన్

కమలాక్షుడు,విషముగ్రోలెగదశుభకరుడై

కమలములబోలునేత్రుడు
కమలాక్షుడు,విషముగ్రోలెగదశుభకరుడై
యమరులుగిరిజయువేడగ
బ్రమదముతోశంకరుండుభవ్యతగలుగన్

ర్మతిలేనట్టిమరుత్సుతున్ గొలిచెదన్ మాంగళ్యంబుగోరుచున్

ప్రతిభావంతుడెయౌనెయీహనుమయెభ్భంగిన్ ననున్ జేర్చుగా
పతిశ్రీయొద్దకువేగమేననుచునప్పద్మాక్షియౌత్సాహియై
యతియౌసంతసమొప్పగాననియెపెన్హర్షంబుతోసీతదు
ర్మతిలేనట్టిమరుత్సుతున్ గొలిచెదన్ మాంగళ్యంబుగోరుచున్

ర్మతిలేనట్టిపవనుజునిమానకగొల్తున్

అతియౌపూనికతోడను
బతియగునారామచంద్రుపత్నినిగనుచున్
సతియాసీతయెడలదు
ర్మతిలేనట్టిపవనుజునిమానకగొల్తున్

మానధనాఢ్యునకున్,రవికమాత్రముచాలునుచీరయేటికిన్

మానమెభూషణంబుననుమానమువద్దురయెట్టివేళలన్
మానధనాఢ్యునకున్,రవికమాత్రముచాలునుచీరయేటికిన్
మానముగల్లువారలిలమాన్యతనొందినచోలుతోడుతన్
మేనునవేసికొందురుగమెచ్చినచీరనుగూడప్రీతితోన్

చెలికిరవికిమాత్రముజాలుచీరయేల

పెట్టెనిండుగచీరలునట్టెయుండ
యింకకొనగనువ్యర్ధమువెంకి!నీదు
చెలికిరవికిమాత్రముజాలుచీరయేల
వలయుననుకొనినకొనుముచోలులిపుడు

చెలికిరవికిమాత్రముజాలుచీరయేల

పెట్టెనిండుగచీరలునట్టెయుండ
యింకకొనగనువ్యర్ధమువెంకి!నీదు
చెలికిరవికిమాత్రముజాలుచీరయేల
వలయుననుకొనినకొనుముచోలులిపుడు

రోగులెభాగ్యవంతులు,కరోనకురోగనియోగమందినన్

వీగగయాకరోనభువివిచ్చగడెందము,సంతసంబులౌ
రోగులెభాగ్యవంతులు,కరోనకురోగనియోగమందినన్
వేగమెవైద్యశాలకునుభీతినిజెందకనేగుచో,నగున్
బాగదితప్పకుండగనుభారతి!నేర్వుముముఖ్యమౌదిగా

రోగులుసంపన్నులే,కరోనావలనన్

ఆగాంధీహాస్పిటలుపు
రోగులుసంపన్నులే,కరోనావలనన్
రోగులుగాకనుమిగిలిన
బాగునుగలవారుకూడభయమునమెలగే

వంచనసేయువారలక,వారితమోక్షముమాధవుండిడున్

మంచితనంబెయుండదిలమానసమంతయునుండుకుళ్ళుతో
వంచనసేయువారలక,వారితమోక్షముమాధవుండిడున్
సంచితపుణ్యముండునెడశాంతినిసౌఖ్యముగల్గజేయుచున్
నంచితుడైనవానికగుహర్షముసౌఖ్యములెల్లవేళలన్

వంచకులకు,మాధవుడిడువరమోక్షమ్మున్

కుంచితమనసులెయుండును
వంచకులకు,మాధవుడిడువరమోక్షమ్మున్
నంచితపుణ్యముగలిగెడు
నంచితుడగువానికెపుడుహర్షముగలుగన్

స్కారముగల్గియున్నకలకాలముమెత్తురునీదుమాటలన్

భారముగాదలంచకనుభార్గవరాముడ!యాలకించుమీ
సూరనమాటలీయవియెసూక్తులుదప్పకయాచరించుమా
మీరకహద్దులెప్పుడునుమేదినిచక్కటివర్తనంపుసం
స్కారముగల్గియున్నకలకాలముమెత్తురునీదుమాటలన్ 

కారముగలమాటమెప్పుగలదెల్లపుడున్

కారముచేడుననొకయతి
కూరిమితోనిట్లుపలికెకౌతుకమొప్పన్
బారముజెందుటకేమమ
కారముగలమాటమెప్పుగలదెల్లపుడున్

నవధానంబొనరింపగావలెను,వేశ్యాసంగతిన్బొందుచున్

కవిగాబేరునుబొందునందరునుదాకావ్యమ్మువ్రాయన్దగన్
నవధానంబొనరింపగావలెను,వేశ్యాసంగతిన్బొందుచున్
నవహేళంబుగజూడరాదసురనెయ్యైవేళలందున్సుమా
కవిరాడ్వర్యులపొందుపూర్వముననక్కాంతల్గదాయిచ్చిరే

సానితోజేయవలెనవధానములను

శంకరాభరణమనునీసాలయందు
ప్రముఖయవధానిగాబేరువడయుమేడ
సానితోజేయవలెనవధానములను
నాదుకోరికయీయదినమ్ముడార్య!

కర్ణుండేపినతండ్రిపాండవులకున్గాంగేయుడేమామయౌ

కర్ణుండేపినతండ్రిపాండవులకున్గాంగేయుడేమామయౌ
కర్ణుండౌనుగపాండవోత్తములకున్గంజాక్షునాశీసులన్
వర్ణంబించుకజూడకౌనటగదాభ్రాతాగ్రజుండౌటసూ
కర్ణుండారయకుంతిపుత్రుడుభువిన్గాంతావిలోకించుమా

కర్ణుడుపినతండ్రిగాదెకౌంతేయులకున్

కర్ణుడుకుంతికిసుతుడని
కర్ణములకుసోకలేద?కాంతా!నీకున్
కర్ణకఠోరములిట్లన
కర్ణుడుపినతండ్రిగాదెకౌంతేయులకున్ 

పూవులుమంటలంబొగలబొల్తుతకైవదడిబుక్కిళించెగా

ఆవనజాక్షికిందగిననార్యునిగన్గొనిబెండ్లిజేయగా
నావిభుడెంతకున్గదలియామెనుజేరకపోవుచుండగా
బూవిలుకానిచూపులకుపూర్తిగలొంగినగారణంబునన్
పూవులుమంటలంబొగలబొల్తుతకైవదడిబుక్కిళించెగా

పూలుసెగలబొగలాబుక్కిళించె

విరహబాధతోడప్రేయసిపతిరాక
కెదురుచూచిచూచియీసుతోడ
తట్టుకొనగలేకతమినిదాదలలోని
పూలుసెగలబొగలాబుక్కిళించె

తమ్ముంజంపిసుకీర్తిచంద్రికలనందంగదగున్భూవరా

మమ్ముంరక్షణజేయుపద్ధతియిదేమాయీకరోనామభూ
తమ్ముంజంపిసుకీర్తిచంద్రికలనందంగదగున్భూవరా
సమ్మోదంబగుమాకునట్లయినచోసద్బుద్ధిగావించుమా
య మ్మౌశార్వరికాచునిన్నికనుదాహర్షాతిరేకంబునన్ 

తమ్ముజంపిసద్యశమ్ముగొనుము

సకలజనులనిరతిజంపుకరోనభూ
తమ్ముజంపిసద్యశమ్ముగొనుము
మనదికానిచోటమరుజన్మమెత్తియు
దేశదేశములనుదిరుగుచుండె

పిల్లినిమ్రింగి,మూషికమువేగమెజొచ్చెబిలమ్ములోనికిన్

అల్లదెచూడుమాయచటయాఖువుదూరెనునద్బుతంబుగా
పిల్లినిమ్రింగి,మూషికమువేగమెజొచ్చెబిలమ్ములోనికిన్
నల్లటిపిల్లినింగనగనంజరతోడనునొక్కసారిగా
పిల్లులయోగిరంబరయవిఘ్నగణాధిపువాహనంబులే

పిల్లినిన్ మ్రింగియాఖువుబిలముజొచ్చె

పంచదారతోమార్జాలప్రతిమజేయ
చుట్టుప్రక్కలదిరిగెడుచుంచుజూచి
పిల్లినిన్ మ్రింగియాఖువుబిలముజొచ్చె
జూచుచుండగక్షణమునచోద్యముగను

జీరనువిప్పిచూపినదిచెల్వమునాసతియెల్లవారికిన్

కారముచేడునందుగలగాంతునివాట్సపుజేరదాదగన్
జీరనువిప్పిచూపినదిచెల్వమునాసతియెల్లవారికిన్
మీరెనుబట్టునావలువమెచ్చిరియందఱుదానిజూచియున్
నారయయాడవారుదమహర్షముతోడనెకొందురేగదా

చీరవిప్పిచూపెచెలువమతివ

తనదుకూతులతకుదానుకొనినయట్టి
చీరవిప్పిచూపెచెలువమతివ
పసిడిరంగుకలిగిపట్టుచీరనుబోలి
ధగధగలుగమెఱపుదలిరుదాని

వ్యాఘ్రముసింహమున్గలియవానరుడొక్కడుపుట్టెవింతగన్

వ్యాఘ్రముసింహమున్గలియవానరుడొక్కడుపుట్టెవింతగన్
వ్యాఘ్రముసింహముల్దలపబద్ధవిరోధులుగాదెజూడగా
వ్యాఘ్రపుసంగమంబునటవానరమొక్కటిపుట్టవింతయే
శీఘ్రపుమాటలోనటులజెప్పెనుబాలుడుతల్లడింపుతో

కందిశంకరయ్య,ఘనుడుకవులనుజెడగొట్టగన్

వందనీయులందుప్రధముడుగదయెన్నభువినియీ
కందిశంకరయ్య,ఘనుడుకవులనుజెడగొట్టగన్
మందబుద్ధిగలుగుమందుడటులమాటలాడునే
బంధులనగవారుపలుకసొబగుకాదుధాత్రిలో

కందిశంకరయ్యకవులజెఱచు

కందిశంకరయ్యకవులజెఱచుననె
నమ్మవలదుమీరుకొమ్మలార!
కవులబ్రోత్సహించెగమ్మనిబలుకుల
సహనశీలియతడు సద్గురువును

పుట్టినరోజు

పుట్టితివటయీరోజున
పుట్టినయోశంకరార్య!పృధివికిమణివై
బిట్టుగగవితలుసిమ్ముచు
నట్టులెగైకొనుమునాదునభివాదములన్

భరతక్షోణిపురోగమించునటభాస్వత్సంస్కృతిభ్రష్టమై

భరతా!యేమనిజెప్పనోపుదునునీభామామహారాణులే
పరదేశంబులబోకడల్మఱగియవ్వారిన్నుటంకించగా
భరతక్షోణిపురోగమించునటభాస్వత్సంస్కృతిభ్రష్టమై
పరదేశంబులపద్ధతిన్ నికనునెవ్వారైనమానంగదే

భారతముసంస్కృతిభ్రష్టమైరహించు

ఇతరదేశపువ్యామోహమినుమడింప
భారతముసంస్కృతిభ్రష్టమైరహించు
దేశకాలానుగుణముగదేశప్రజలు
నడచుకొనదగుసంస్కృతివిడువకుండ

దత్తపది

ఖలుడుహీనుడుద్రోహియౌకంసునిహతి
జేసి పాపియౌరావణుచిలుమునణచి
సకలజనులకునొనరించిసంతసమును
రక్షజేసిననోహరి!లచ్చిమగడ!
వందనంబులుశతకోటివందనములు

మంజీరమ్ములువీడిచేయదగురంభా!నాట్యమీవేదికన్

మంజీరమ్ములుచూడపాతవిగదామారాముజేయంగకీ
మంజీరమ్ములువీడిచేయదగురంభా!నాట్యమీవేదికన్
భంజాదేవికటాక్షవీక్షణమురంభాభామదేహంబుపై
రంజిల్లంగనునాట్యమాడుమసఖీ!రాగంబుజోలాడగా

యందియలవీడనొప్పు,నాట్యమునరంభ

నాట్యమాడుటయగుటతోనాట్యకత్తె
యందియలవీడనొప్పు,నాట్యమునరంభ
యందెవేసినజేయిగానలరెదివిని
రంభయనగనునెఱుగుమాయప్సరసగ

రాముడెరావణుండయిధరాతలమేలుటపాడియౌగదా

రాముడెరావణుండయిధరాతలమేలుటపాడియౌగదా
రాముడురావణుండయినలాభమెచేకురులంకకంతకున్
రామునిజన్మమున్నరయలంకవినాశనమొందజేయుచున్
భూమినిరక్షజేయగనుబుట్టెనువిష్ణువురాముగాభువిన్

రాముడేరావణుండైనప్రజకుమేలు

రాముడేరావణుండైనప్రజకుమేలు
కలుగకుండగగీడునేగలుగునెపుడు
పరమరక్కసులగుటనుబాల!వారి
సత్వమందుననుండవుజాలిదయలు

దుర్వ్యాపారముక్షేమదాయకముసంతోషంబుపౌరాళికిన్

దుర్వ్యాపారముక్షేమదాయకముసంతోషంబుపౌరాళికిన్ దుర్వ్యాపారమునష్టదాయకమునెంతోబాధగూర్చుంగదా
నిర్వ్యాపారముగూడకష్టముకదానేమానిదామోదరా!
దుర్వ్యాపారముజేయకుండుటనుసంతోషంబుజేకూర్చుగా

దుర్వ్యాపారంబె,జనులదుఃఖముద్రోచున్

నిర్వ్యాపారులజేయును
దుర్వ్యాపారంబె,జనులదుఃఖముద్రోచున్
దుర్వ్యసనమురహితములే
నిర్వ్యాపారమ్మువలననిరుపేదయగున్

గీతమార్చగలదెగీతకృష్ణ!

గీతమార్చగలదెగీతకృష్ణ!చెపుమ
యేలవచ్చెనీకుబేల!శంక
రాతమార్చుజదువగీతనునిరతము
సందియంబువలదుసన్నుతాంగి!

తనయర్ధాంగి,వివాహముంగనుటకైనేగెనుత్సాహియై

వినయంబేతనమార్గమంచుమనునావైశాలియేభీమునూ
తనయర్ధాంగి,వివాహముంగనుటకైనేగెనుత్సాహియై
యనకాపల్లినిచావడిన్జరుగునాయార్యాసురేఖాలకున్
వినుమాయార్యుడుమంచినేస్తముగయీభీముండునెక్కాలమున్

తనసతి,పెండ్లింగనుటకుదానేగెద్వరన్

వినయముగలదనెరాయుడు
తనసతి,పెండ్లింగనుటకుదానేగెద్వరన్
ననకాపల్లినిజరిగెడు
తననేస్తపుకొడుకుకూతుతన్విదియగుటన్

కవికంటెన్బరికింపగాడిదయెమేల్గాదేభువిన్మిత్రమా

కవికంటెన్బరికింపగాడిదయెమేల్గాదేభువిన్మిత్రమా
కవికిన్గాడిదపోలికాభువినినాగాయమ్మయేమంటివే
యవహేళంబునుజేసితేకవిని,నయ్యారేయివేంమాటలో
కవియేభారతదేశపుంటునికినెక్కాలంబుగాచున్గదా

కవికంటెనుమేలుగాదెగాడిదభువిలో

వికటకవిపేరువినగనె
పకపకయనినవ్వుచుంద్రుప్రజలెల్లరునున్
వికృతపుకవితలనల్లుకు
కవికంటెనుమేలుగాదెగాడిదభువిలో

పగలు,శశాంకుడంబరముపైవిలసిల్లెగళాసమగ్రుడై

జగమదిచీకటయ్యెనుగశాశ్వతువేగమరాహుపట్టగా
పగలు,శశాంకుడంబరముపైవిలసిల్లెగళాసమగ్రుడై
వగలనురేపుచుండుచునవారితప్రేమనుగల్గజేయుచున్
బగలునుఱేయిజూడకనుబంధముగట్టిబడంగజేయుగా

పగలు,శశిపూర్ణకళలతోనెగడెదివిని

కటికచీకటియయ్యెనుగ్రహణమగుట
పగలు,శశిపూర్ణకళలతోనెగడెదివిని
పున్నమియగుటకారణంబుగనెఱుగుమ
ఖదిరుకాంతులుహాయినిగలుగజేయు

కుంతికి,గుంభకర్ణునకు,గూతురుగాాాాజనియించెసీతయే

చింతనుజేయగారవినిశీఘ్రమెకర్ణుడుపుట్టెనేగదా
స్వాంతమునందునన్జెడుగవర్తిలురావణుడన్నయేసుమా
వంతలదీర్చకారణమువాసురగర్భమునుండిఱేనికిన్
కుంతికి,గుంభకర్ణునకు,గూతురుగాజనియించెసీతయే

కుంతికిన్గుంభకర్ణునకుసుతసీత

కుంతికిన్గుంభకర్ణునకుసుతసీత
వింతయదిగాదె!వినగనువిమల!యరయ
భారతంబునముడివెట్టియౌర!రామ
కధను,గజిబిజిజేసిరిగదమనమ్ము

తన్నినధిక్కరించిననుదాపమునొందకనవ్వుటొప్పగున్

కన్నకుమారుడెయ్యెడనుగారముతోడనుగాలునెత్తుచున్
తన్నినధిక్కరించిననుదాపమునొందకనవ్వుటొప్పగున్
నన్నులమిన్నగాగనిననాత్మభవుంగడుబ్రేమజూచుటన్
చిన్నవయస్కుబాలలటుజేతురుబ్రేమనుగన్నవారినిన్

తన్నిననొవ్వంగనొప్పుదాాపముడుగుచున్

అన్నెలతియలిగికృష్ణుని
తిన్నగదానేగశయనదీమపుకడకున్
కన్నడుపొదువునకరుగగ
తన్నిననొవ్వంగనొప్పుదాాపముడుగుచున్

కొమ్ములురెండుపుట్టినవికోమలిశీర్షమునందుగాంచగన్

కమ్మకులంబునందువిదకాంతిశిరోమణిరాయదేనెనున్
నమ్మలువెంట్రుకల్బిగుసునైగడుమొద్దుగనుండగాననెన్
కొమ్ములురెండుపుట్టినవికోమలిశీర్షమునందుగాంచగన్
నమ్మరొ!జూచితేయదియయబ్బురమయ్యెనుజూచువారికిన్

కోమలితలమీదరెండుకొమ్ములువుట్టెన్

పామాయిలురాయుటతో
నేమోగానయ్యిజుట్టునేర్పడబెరుసున్
నిమ్ముగగనబడెగనుమా
కోమలితలమీదరెండుకొమ్ములువుట్టెన్

పయ్యెదలాగుధూర్తుని,సెబాసనిభామనుతించెబ్రీతితోన్

చయ్యనశిక్షనీయవలెసద్గురువైననుజింతజేయకన్
పయ్యెదలాగుధూర్తుని,సెబాసనిభామనుతించెబ్రీతితోన్
దియ్యనిపాటపాడగనుదీగలభారతిమెచ్చుకోలుగా
నెయ్యముగల్గుచోభువినినేరములేవియుగానరావుగా

పయ్యెదన్ లాగువానిభామినిమెచ్చెన్

అయ్యలునమ్మలచాటున
నెయ్యముతోనొకరికొకరునెగడుచుమిగులన్
సయ్యాటలనడుమనదన
పయ్యెదన్ లాగువానిభామినిమెచ్చెన్

వానరజాతిగాంచికడువంతనుజెందుటనీకుయుక్తమే

వానరులందుమేటిగదవాయునిపుత్రుడునాంజనేయుడే
వానినెఱుంగుమాయికనువారధిదాటినమేటివీరుగా
వానరజాతియంతయునుభానునివంశపుబంటులైమనన్
వానరజాతిగాంచికడువంతనుజెందుటనీకుయుక్తమే

వానరులనుగాంచివగచదగునె

వానరులనశివునియంశపువారలు
రామబంటుగనిలరహినిజెందె
సీతజాడకొఱకుజోతలైపోరిన
వానరులనుగాంచివగచదగునె

నత్తనుగాంచిబల్లిదుడునమ్రతతోబ్రణమిల్లెనత్తఱిన్

అత్తరుసాయిబిచ్చటనుహైమవతీశునిభక్తురాలు,మే
నత్తనుగాంచిబల్లిదుడునమ్రతతోబ్రణమిల్లెనత్తఱిన్
నత్తలుబ్రేమచూపుదురెయల్లునిబట్లనునెల్లవేళలన్
నత్తఱివారుసైతమునునాదరమిచ్చుచుమెల్గుచుందురే

నత్తనుగనిబల్లిదుండునమ్రుండయ్యెన్

అత్తలుసాధారణముగ
మెత్తగమాట్లాడుదురిలనల్లునియెడలన్
నత్తరుసాయిబుతనమే
నత్తనుగనిబల్లిదుండునమ్రుండయ్యెన్ 

పుత్రుజంపిశివుడుపొలతినందె

సురలుపంపనేగెసుమబాణయోధుడు
తారకాసురునియుదయముకొఱకు
తపముభంగమొనరతలచెడుమానస
పుత్రుజంపిశివుడుపొలతినందె

తొలిఏకాాాదశి

ఆత్మీయ మిత్రులందరికీ .... 🌺 *తొలి ఏకాదశి శుభాకాంక్షలు*🌺 I తొలిఏకాదశి:~ ఏ మంచిపని ప్రారంభించినా దశమి ఏకాదశులకోసం ఎదురుచూడటం ప్రజలకు అలవాటు. ఏడాది పొడుగునా ఉండే 24 ఏకాదశుల్లో, ఆషాఢ శుక్ల ఏకాదశి తొలి ఏకాదశిగా పరిగణిస్తారు. పూర్వకాలంలో ఈ రోజునే సంవత్సరారంభంగా పరిగణించేవారు. వానకారు మొదలైతే అనారోగ్యాలు తలెత్తడం సహజం. శరదృతువు యమ దంష్ట్రిక (యముడి కోర). ఉత్తరాయణం కన్నా దక్షిణాయనంలో పండుగలూ పబ్బాలూ ఎక్కువ. లంఖణం పరమ ఔషధం అనే ఉపవాస దీక్షకు నాంది తొలి ఏకాదశి. పురాణ నేపథ్యం ఆషాఢమాసము శుక్లపక్ష ఏకాదశి నాడు విష్ణుమూర్తి పాలకడలిపై యోగనిద్రలోకి వెళ్ళే సందర్భాన్ని తొలిఏకాదశిగా పరిగణిస్తారు. స్వామి నిద్రించే రోజు కాబట్టి దీనిని శయన ఏకాదశి అని కూడా అంటారు. సతీ సక్కుబాయి ఈ శయన ఏకాదశి నాడే మోక్ష ప్రాప్తి పొందింది. తొలిఏకాదశి నాడు రోజంతా ఉపవాసం ఉండి, రాత్రికి జాగారం చేసి, మర్నాడు ద్వాదశినాటి ఉదయం విష్ణుమూర్తిని పూజించి తీర్థప్రసాదాలను స్వీకరించి ఆ తర్వాత భోజనం చేస్తే జన్మజన్మల పాపాలు ప్రక్షాళనమవుతాయని నమ్మకం. ఆ రోజు యోగనిద్రకు ఉపక్రమించే విష్ణువు మళ్ళీ నాలుగు నెలల తర్వాత కార్తీక శుద్ధ ఏకాదశి నాడు మేల్కొంటాడంటారు. ఈ ఏకాదశిని పద్మఏకాదశిగా కూడా పిలుస్తారు. ఈ యోగ నిద్ర అనేది భూమి పై రాత్రి సమయాలు పెరుగుతాయి అన్నదానికి సూచన.తద్వారా ప్రజలలో నిద్రా సమయాలు పెరుగుతాయి. భవిష్యోత్తరపురాణంలో కృష్ణుడు ధర్మరాజుకు ఈ ఏకాదశి మహత్యం వివరించాడని ఉంది. దానిని ఉత్థాన ఏకాదశి అంటారు. ఆ తర్వాత రోజు వచ్చే ద్వాదశినే క్షీరాబ్ధి ద్వాదశి అంటారు. ఈ నాలుగు నెలల కాలాన్నీ పవిత్రంగా పరిగణించి అందరూ చాతుర్మాస్యదీక్ష చేసేవారు. తాళజంఘుడు అనే రాక్షసుని కుమారుడగు మురాసురునితో యుద్ధంలో గెలవలేక అలసిపోయిన విష్ణువు, తన శరీరము నుంచి జనింపజేసిన కన్యక నే "ఏకాదశి" అంటారు.ఏకాదశీ వ్రతాన్ని ఆచరించే రుక్మాంగదుడు- మోహిని రూపంలో వచ్చి ఏకాదశిపూట పొందుకోరిన రంభను తిరస్కరించాడట. ప్రస్తుతం మఠాధిపతులూ, సన్యాసం తీసుకున్నవారు మాత్రమే ఈ వ్రతాన్ని ఆచరిస్తున్నారు. చతుర్మాస్యదీక్ష చేపట్టినవారు నాలుగునెలలపాటు ప్రయాణాలు చేయరు. కామ క్రోధాదులను విసర్జిస్తారు. ఆహారం విషయంలో కొన్ని నిషేధాలు పాటిస్తారు. జొన్న పేలాలు బెల్లం కలిపి దంచి పిండి చేస్తారు. రైతులు ఆరోజున కచ్చితంగా పేలపిండి తింటారు. ఏకాదశినాడు ఉపవాస నియమం లోకంలో స్థిరపడింది. సాంఘిక అంశం ఈ ఏకాదశి ప్రజలలో ఉండే చైతన్యానికి ప్రతీక. యోగ నిద్ర అంటే... భూమిపై రాత్రి సమయాలు పెరుగుతున్నాయని చెప్పటానికి సూచన. అంటే ప్రజలలో నిద్రా సమయాలు పెరుగుతాయన్నమాట. వానాకాలంలో వచ్చే మొదటి ఏకాదశి కనుక దీనిని తొలి ఏకాదశి అని లౌకికంగా చెబుతారు పండితులు. ఏకాదశి అంటే పదకొండు. అయిదు జ్ఞానేంద్రియాలు, అయిదు కర్మేంద్రియాలు, మనస్సు కలిపి మొత్తం పదకొండు. వీటిని మనిషి తన అధీనంలోకి తీసుకువచ్చి వాటినన్నటినీ ఒకటిగా చేసి, అప్పుడు దేవునికి నివేదన చేయాలి. దీనివలన మనిషికి సహజంగా అలవడే బద్దకం దూరమవుతుందని, రోగాలు దరిచేరకుండా ఉంటాయని, ఇంద్రియ నిగ్రహం పెరుగుతుందని ఒక నమ్మకం. పురాణం - సాంఘికం సూర్య వంశంలో ప్రఖ్యాతరాజు మాంధాత. అతడు ధర్మము తప్పడు, సత్యసంధుడు. అతని రాజ్యంలో ఒకసారి తీవ్ర కరువు వచ్చింది. దానితో ప్రజలు పడరాని పాట్లు పడుతుంటే అంగిరసుడు సూచన పై ఈ శయనైక ఏకాదశి వ్రతాన్ని భక్తితో చేస్తాడు దానితో వర్షం వచ్చి కరువు తీరి ప్రజలు సుఖంగా వున్నారని పురాణాలు చెపుతున్నాయి. విష్ణుమూర్తి యోగనిద్రలోకి వెళతాడని పెద్దలు చెప్పగానే, నిజంగానే దేవుడు నిద్రపోతాడా అని ఒక సందేహం కలుగుతుంది. విష్ణువు అంటే సర్వవ్యాపి అని అర్థం. అంటే విష్ణువు అనే పదానికి అంతర్లీనంగా సూర్యుడు అని అర్థం అన్నమాట. ఇప్పటివరకు ఉత్తర దిక్కుగా ప్రయాణించిన సూర్యుడు, ఈ రోజు నుంచి దక్షిణదిక్కుకు వాలుతాడు. అంటే ఈ రోజు మొదలుగా దక్షిణ దిక్కుగా ప్రయాణిస్తాడు. దానినే సాధారణ పరిభాషలో నిద్రపోవడం అని అభివర్ణించారు. సాక్షాత్తు భగవంతుడే నిద్రిస్తుంటే ఈ పూజలు ఎవరికి చేయాలి అనుకోవచ్చు. ఈ నెలలోనే ప్రకృతిలో, పర్యావరణంలో మార్పులు వస్తాయి. తద్వారా మన శరీరానికి జడత్వం వచ్చి, అనేక రోగాలు చుట్టుముడతాయి. ఉపవాసం వల్ల జీర్ణకోశం పరిశుద్ధమై, దేహం నూతనోత్తేజాన్ని సంతరించుకుంటుంది. ఇంద్రియనిగ్రహాన్ని కలిగిస్తుంది. ఇంతేకాక కష్టపరిస్థితుల్లోను, భయంకరమైన రోగాలు వచ్చినప్పుడు విపరీతమైన పరిస్థితులను ఎదుర్కోవడం కోసమే ఈ కఠిన ఉపవాసాలు, ఆచారాలు ఏర్పడ్డాయి. ఇందువలన కామక్రోధాదులను విసర్జించగలుగుతారు. ఆహారం విషయంలో కొన్ని నిషేధాలు పాటిస్తారు. అలా ఏకాదశినాడు ఉపవాస నియమం లోకంలో స్థిరపడింది. ఈ పండుగకు పేల పిండిని తినే ఆచారము ఉన్నది పేలాలలో బెల్లాన్ని, యాలకులను చేర్చి దంచి ఈ పిండిని తయారుచేస్తారు ఈ దినాన ప్రతి దేవాలయంలోను పేలా పిండిని ప్రసాదం కూడా ఇస్తారు.ఆరోగ్యపరంగా కూడా ఈ పిండి చాలా మంచిది. బాహ్య ఉష్ణోగ్రతలకు అనుగుణంగా దేహం మార్పులు చెందుతుంది. గ్రీష్మ ఋతువు ముగిసి వర్ష ఋతువు ప్రారంభమయ్యే సమయం. కావున శరీరానికి ఈ పిండి వేడిని కలుగజేయడమేగాక, వ్యాధి నిరోధక శక్తిని పెంపొందిస్తుంది. వర్షాకాలంలో వ్యాధి బారిన పడటానికి ఉన్న అనేక అవకాశాలను ఇది తిప్పికొడుతుంది

జ్యోత్స్నల్ నల్దెసలందుబర్వికడుసంక్షోభంబుగల్పించెడున్

జ్యోత్స్నల్ నల్దెసలందుబర్వికడుసంక్షోభంబుగల్పించెడున్
జ్యోత్ర్నా!యేమనియంటివిప్పుడయహోక్షోభంబుగల్పించెనే?
జ్యోత్స్నల్ గల్గినకాంతులొయ్యనదగన్ జోతించుభూభాగమున్
జ్యోత్స్నల్ హాయినిగూర్చియెల్లరునుదాసౌఖ్యంబుతోనుందురే

పగలేరాత్రిగరాత్రియేపగలుగాభావంబునందోచెడిన్

మగవాడింటనునుండగాగృహిణిదామైకంబుతోనుండుచో
పగలేరాత్రిగరాత్రియేపగలుగాభావంబునందోచెడిన్
వగలేజేయునునట్లుగానెఱుగుమోబాలా!విచిత్రంబునీ
పగలున్ఱేయియువారికుండదికనాభావంబునేనాటికిన్

పగలేరాత్రిగరాత్రియేపగలుగాభావంబునందోచెడిన్

మగవాడింటనునుండగాగృహిణిదామైకంబుతోనుండుచో
పగలేరాత్రిగరాత్రియేపగలుగాభావంబునందోచెడిన్
వగలేజేయునునట్లుగానెఱుగుమోబాలా!విచిత్రంబునీ
పగలున్ఱేయియువారికుండదికనాభావంబునేనాటికిన్

పగలేరాత్రిగనురాత్రిపగలుగనయ్యెన్

మగసిరిగలిగినభర్తను
బగలునుఱేయియువిడువకప్రమదముతోడన్
గౌగిలియందుననునుపగ
పగలేరాత్రిగనురాత్రిపగలుగనయ్యెన్

నిలువుగబొట్టుబెట్టెనటనీలగళుండుమురారిభక్తుడై

తెలివియొకీంతలేనియొకదేవరకొండకుజెందురాముడే
కలిబొలిమాటలాడుచునుగాంతలయొద్దననిట్లుగాననెన్
నిలువుగబొట్టుబెట్టెనటనీలగళుండుమురారిభక్తుడై
నిలువుగబొట్టుబెట్టుదురునీరజనాభునిభక్తులిద్ధరన్

నిలువుబొట్టుబెట్టె,నీలగళుడు

వైష్ణవుడగుటరవిప్రియముగనునుదుట
నిలువుబొట్టుబెట్టెనీలగళుడు
కాచుగావుతమన గారవంపుగురుడు
శంకరార్యునిననిశమ్ముదయను

కాయలుపెక్కులున్నవిగావుఫలంబులుచూడనెన్నడున్

మాయలమల్లిగాాడనెనుమాకనపాలెపురాజుగారితోన్
రాయలతోటలోగనగరాటులుదేలుచుచక్కగానుటెం
కాయలుపెక్కులున్నవిగావుఫలంబులుచూడనెన్నడున్
గాయలుబూర్తిగాముదరగన్పడుపండిననట్లుదోచుగా

కాయలుగలవెన్నొపండ్లుగావెన్నటికిన్

ఊయలనూగుచుశాస్త్రులు
సాయీ!నామాటవినుముసన్మతితోడన్
రాయునిపెరడుననానప
కాయలుగలవెన్నొపండ్లుగావెన్నటికిన్

వంచనజేయుచున్బ్రతుకువాని,నుతింతురుసజ్జనుండుగన్

మంచిగనుండువారలిలమాయలగాడనినందురెప్పుడున్
వంచనజేయుచున్బ్రతుకువాని,నుతింతురుసజ్జనుండుగన్
సంచయమైనభావములుసద్గురువోలెనుబ్రస్ఫుటించుచో
సంచితమానసంబులయియిసాదరమొప్పగనట్టివానినున్

వంచనతో,సజ్జనుడుగబ్రతుకగవచ్చున్

మంచిగనటియించకుమా
వంచనతో,సజ్జనుడుగబ్రతుకగవచ్చున్
కుంచితమార్గమువిడుచుచు
సంచితమగుసేవజేయజనులకునెపుడున్

సాహితీవేత్త--మాశంకరులు -------

 శంకరాభరణ మనెడి శాల యందుఁ
 బృచ్ఛకునిఁ బోలె మెలఁగుచు నైచ్ఛికముగ
 సాటి కవి పుంగవుల చేత సరసముగను
 బూరణములను గావించు భూరి గాను 1

 పూరణంబుల దోషాలు పొసఁగఁ జూచి
 మృదు మధురపుఁ బదమ్ముల మెఱుఁగు పఱచి
 తీరుచును దగ నందరి పూరణలను
 సాటి యెవరయ్య యతనికి సాటి యెవరు 2

 ఏడు పదులు నిండిన యౌవనుండు నగుచుఁ
 గోప తాపాలు లేకుండఁ గూర్మి తోడ
 సాటి కవి యెడఁ బ్రేమను సాదరమ్ము
చూపు నంతటి మహితునిఁ జూడ లేము 3

సహకరించక పోయిన దేహ మతని
 సాహితీ సేవయే దన సత్వ మనును
 బట్టు గన విక్రమార్కుని పట్టు సుమ్ము
 వందనంబులు సేయుదు వంద లాది 4

మహిమలుగల్గుదేవునకుమంచిరవంతయుగానుపించదే

మహిమలుగల్గుదేవునకుమంచిరవంతయుగానుపించదే
మహిమలుగానిపించకనెమాటలయందునగాకచేతలన్
నహరహముంముదంబునునెనంచితరీతినిగల్గజేయుచున్
నిహముపరంబునందునసహేతుకమైనవరంబులుచ్చుగా

మహిమలుగలదేవుడెపుడుమంచినిగనడే

కుహనాబుద్ధులునిరతము
నహములులేబెరుగుకతననదుపులులేమిన్
నిహపరములుదెలియకయనె
మహిమలుగలదేవుడెపుడుమంచినిగనడే

మంచినొనర్పగందలచుమానవులన్వరియించుమృత్యువే

మంచిగజేయగోరియటమాన్యుడుకల్ననుజింతజేయగా
వంచనజేసిచైనులటభండనమందునహత్యజేసెనే
కుంచితమైనయాపనికికూలెనునాతడునిస్సహాయుడై
మంచినొనర్పగందలచుమానవులన్వరియించుమృత్యువే

మంచినొనర్చెడిజనులకు,మరణమెదక్కున్

సంచితమగుబుణ్యంబులు
మంచినొనర్చెడిజనులకు,మరణమెదక్కున్
మంచినిజేయకనెవరికి
వంచనతోగూడిబ్రదుకువారలకెపుడున్

ఇంతుల్వ్రాయగలేరునిశ్చయముగాహృద్యమ్ముగాబద్యముల్

ఇంతుల్వ్రాయగలేరునిశ్చయముగాహృద్యమ్ముగాబద్యముల్
కాంతాయెట్లుగజెప్పనోపుదువుబేకాంతామణుల్వ్రాయగా
నెంతోమందిగనుండిరిచ్చటగదాయీమందిరంబానగా
నింతుల్జేయగలేనిదేదియుభువిన్వీక్షించగన్పించునే?

పడతులుసరిపోరుమధురపద్యరచనకున్

పడతీ!యేమనియంటివి
పడతులుసరిపోరుమధురపద్యరచనకున్
విడువకమాబ్లాగునుగన
పడతులపూరణలుమెండుపరికింపంగా

ర్బుద్ధులుగల్గువారలకుబూదియెదక్కునునిక్కువంబుగన్

పద్ధతిగాజరించకనుబాధలువెట్టెడుమానసంపుదు
ర్బుద్ధులుగల్గువారలకుబూదియెదక్కునునిక్కువంబుగన్
శుద్ధమనంబుతోమెలగిసూనృతవాక్యముబల్కువారలన్
నిద్ధరదుష్టమార్గముననిక్కటుబాలుగజేయభావ్యమే

బుద్ధిగలజనులకు,బూదికలుగు

కలుగుసిరులుశుభముగలుగునుదప్పక
బుద్ధిగలజనులకు,బూదికలుగు
జోగిజోగులొకరికొకరురాసుకొనిన
బుధులసేవవలనపుణ్యమబ్బు

గాడిదగ్రుడ్డుదెచ్చెనటకాశికిబోయిజనమ్ముమెచ్చగన్

కోడెలవీరభద్రుడిటుకూసెనువింటిరెమీరలిచ్చటన్
నేడిదరామచంద్రుడనునీశునీభక్తుడుప్రేమమీరగా
గాడిదగ్రుడ్డుదెచ్చెనటకాశికిబోయిజనమ్ముమెచ్చగన్
బాడియెవారిపల్కులవిపామరువోలెనుబల్కెనేగదా

గాడిదగ్రుడ్డుగొనివచ్చెగాశికిజనియున్

కోడూరువారుపలికిరి
యేడిదభీమేశశర్మయీనెలమొదటన్
వేడుకజేసెనునిట్లని
గాడిదగ్రుడ్డుగొనివచ్చెగాశికిజనియున్

గాడిదగ్రుడ్డుగొనివచ్చెగాశికిజనియున్

కోడూరువారుపలికిరి
యేడిదభీమేశశర్మయీనెలమొదటన్
వేడుకజేసెనునిట్లని
గాడిదగ్రుడ్డుగొనివచ్చెగాశికిజనియున్

గాడిదగ్రుడ్డుగొనివచ్చెగాశికిజనియున్

కోడూరువారుపలికిరి
యేడిదభీమేశశర్మయీనెలమొదటన్
వేడుకజేసెనునిట్లని
గాడిదగ్రుడ్డుగొనివచ్చెగాశికిజనియున్

తమ్ములజంపుమంచునొకతండ్రినిపుత్రుడుకోరెనమ్రుడై

తమ్ములుసొమ్ములన్గొనుచుద్రాగునిమిత్తముబోయిశాలకున్
రమ్మునుబీకిదాకగనురాజసమొప్పగద్రాగుచుండుటన్
తమ్ములజంపుమంచునొకతండ్రినిపుత్రుడుకోరెనమ్రుడై
వమ్ముగవీరిజీవితముపండితులెవ్వరుమెచ్చరెప్పుడున్

తమ్ములజంపంగగోరెదనయుడుతండ్రిన్

సొమ్ములగూరిచియీనా
తమ్ములుద్రాగంగనేగి దాపడెనేలన్
వమ్ములెవారలుమనకని
దమ్ములజంపంగగోరెదనయుడుతండ్రిన్ 

ర-రి-రు-రె వృద్ధత్వము

నరములయ్యివికబలహీనమగుమిగుల
నెరియువెంట్రుకలన్నియునెరపుతగ్గి
బిరుసుగామారుబిక్కలుబెడచెవులగు
నరెరెముడతలుబడునుదేహమకటయిక

ఆరనట్టిమంటలారెనెటుల

వీరసైనికుండువిగతజీవియగుట
శోకసంద్రమందుస్రుక్కభార్య
తెలుగునేలప్రజలువిలవిలలాడంగ
నారనట్టిమంటలారెనెటుల

గర్భముదాల్చెభర్తయనికాంతవచించెనుసంతసంబునన్

అర్భకురాలుగాదలచియామెకుమద్యముబోయగాననెన్
గర్భముదాల్చెభర్తయనికాంతవచించెనుసంతసంబునన్
గర్భముదాల్తురేచెపుమకాంతవచించుటచిత్రమేగదా
గర్భమువచ్చుకేవలముకాంతలనంబడువారికేసుమా

గర్భముందాల్చె,మగడనికాంతమురిసె

పెండ్లియైనయేడాదికివెంకటలక్ష్మి
గర్భముందాల్చె,మగడనికాంతమురిసె
మంచిగుణములదోడనుమసలుచుండి
మానవత్వముకలిగినమనుజుడుతన

వందలువేలుగాముసిరివంతలద్రోచెసమస్యలియ్యెడన్

అందపుకాపురంబునననారడివెట్టుచువచ్చెచూడరో
వందలువేలుగాముసిరివంతలద్రోచెసమస్యలియ్యెడన్
చిందరవందరాయెయికజీవితమంతయునెట్లుసాగునో
బందుగులందరియ్యెడలబంధమువద్దనిదూరమైరిరే

వేలకొలదిసమస్యలు,వెతలగూర్చె

నాదుపట్టికజూడుమునాతి!యుండు
వేలకొలదిసమస్యలు,వెతలగూర్చె
నింటబయటనుగలిగెడునిడుములరయ
మనసునిబ్బరమొక్కటేమార్గమపుడు

రోగముపోయిస్వస్ధుడయిరోదనజేయగసాాాాాాాాగెబిట్టునన్

రోగమునొందినట్టిరవిరోజులవెంబడివైద్యశాలలో
భోగములొందుచున్ నికనుభోగములుండనిగారణంబునన్
రోగముపోయిస్వస్ధుడయిరోదనజేయగసాగెబిట్టునన్
రోగములేకయుండుటకురోదనజేయకసంతసింపుమా

రోగమునయమైనమిగులరోదించెనయో

రోగముగలయాసోముడు
రోగమునయమైనమిగులరోదించెనయో
రోగపుసమయములందున
భోగములంబొందియికనుభోగములేమిన్

రోగమునయమైనమిగులరోదించెనయో

రోగముగలయాసోముడు
రోగమునయమైనమిగులరోదించెనయో
రోగపుసమయములందున
భోగములంబొందియికనుభోగములేమిన్

శాంతినిగోరువారలనెశత్రువులంచుదలంత్రుసజ్జనుల్

శాంతినిగోరువారలనెశత్రువులంచుదలంత్రుసజ్జనుల్
శాంతినిగోరువారలరుశత్రువులంటనున్యాయమేరమా!
శాంతినిగోరువారినిసజ్జనుగోవకుజెందురేసుమా
శాంతినిగల్గుచోభువినిసంపదలెన్నియొసంభవించుగా

శాంతిగోరువాడె,శత్రువుగద

సిరులుసంపదలకుశ్రీకారమునుజుట్టు
శాంతిగోరువాడె,శత్రువుగద
కోపమతిగనుంట,క్రూరపువర్తన
సహనముండునెడలశాంతికలుగు

దత్తపది

భక్తవరద!కృష్ణ!వానరాధిపుకేతు!
శ్రేయమబ్బునటులజేయుమయ్య!
యుద్ధమేఘములవియయిద్ధరముసురుకొ
నకమునుపెసామి!నయముజేయు

సుతులేపతులనెనుకృష్ణచొక్కపుమాటౌ

అతులితతేజముగలుగుచు
సతతమువినయంబుదోడసద్గుణయుతులై
సతులగుగుంతీమాద్రుల
సుతులేపతులనెనుకృష్ణచొక్కపుమాటౌ

పాండవులంతమూర్ఖులుప్రపంచమునన్మఱిలేరులేరుగా

దండిగద్రాగినారదుడుదాననెనిట్లనిమత్తుగల్గుటన్
పాండవులంతమూర్ఖులుప్రపంచమునన్మఱిలేరులేరుగా
కొండలుబిండిజేయగలగ్రొవ్వునుగల్గినభీమసేనుడే
నండగనుండెనచ్చటనాతనినందుమెమూర్ఖువానిగా

పాండవులకంటె,మూర్ఖులువసుధగలరె

వీరులనదగువారలులేరుభువిని
పాండవులకంటె,మూర్ఖులువసుధగలరె
ధార్తరాష్ట్రులబోలెడువారలరయ
జరిగెయుద్ధముమూర్ఖపుచర్యవలన

శస్త్రచికిత్సపిదపగనెజానకిసుతులన్

శాస్ర్రులుసెప్పినవిధముగ
శస్త్రచికిత్సపిదపగనెజానకిసుతులన్
శస్త్రచికిత్సలులేకను
నేస్త్రీయునుగనుటలేదెయీకాలములోన్

దాటగరాదువేగిరమతధ్యముగీడుజనించుఘోరమై

ఆటలయావలోబడుచు నందఱు భౌతికదూరమెప్పుడున్
దాటగరాదువేగిరమతధ్యముగీడుజనించుఘోరమై
యాటలపాటలన్మునిగియాక్రిమిబారినిబొందబోకుమా
దాటుమయీకరోననికదవ్వుననుండుచుమాస్కుతోడుతన్

దాటినవేగిరమకీడుదధ్యముగనగున్

దాటకుకరోన నియమము
దాటినవేగిరమకీడుదధ్యముగనగున్
నాటలువలదురయింకనను
మీటింగులుబెట్టవలదు,మీరకుహద్దుల్

దాటినవేగిరమకీడుదధ్యముగనగున్

దాటకుకరోన నియమము
దాటినవేగిరమకీడుదధ్యముగనగున్
నాటలువలదురయింకనను
మీటింగులుబెట్టవలదు,మీరకుహద్దుల్

కొమరునిగాంచిమ్రొక్కెజనకుండుజనుల్గొనియాడగూర్మితోన్

సుమములుబత్రముల్నికనుసోయగమబ్బెడుగంధమాదులన్
నమలినభక్తిగన్పఱచియాశివపూజనుజేయుచున్నయా
కొమరునిగాంచిమ్రొక్కెజనకుండుజనుల్గొనియాడగూర్మితోన్
గొమరునినున్నతిన్గదిలగోరుదురయ్యలుదల్లులెప్పుడున్

కొమరునకుమ్రొక్కెజనకుండుగూర్మితోడ

ధనువుఫెళ్ళుమనవిఱుచుదశరధుప్రియ
కొమరునకుమ్రొక్కెజనకుండుగూర్మితోడ
యంతపూలమాలనువేయసీతసాధ్వి
పూలవర్షముగురిపించిరెల్లసురలు

వేశ్యలజీవితమ్మతిపవిత్రముసాధ్వులువారిసాటియే

వేశ్యలెయైననున్మిగులవేగిరపాటునుజెందకుండగా
దేశ్యపుటింతులన్వలెనువేషముభాషనునేర్చుచున్వెసన్
వశ్యులుగాకయేరికినిబావనరీతినిమెల్గుచుండుటన్
వేశ్యలజీవితమ్మతిపవిత్రముసాధ్వులువారిసాటియే

వేశ్యలజీవితముగడుపవిత్రముసుమ్మీ

వేశ్యలెయైననుగడునై
రాశ్యమునుంజెదకెపుడులాస్యముతోడన్
వేశ్యావృత్తినివిడిచెడు
వేశ్యలజీవితముగడుపవిత్రముసుమ్మీ

రణముసమాప్తమైనననురక్తుడులేచెనుబంచిదుల్పుచున్

అణకువనొప్పగానొదిగినాతురతోడనునాలకించిపూ
రణముసమాప్తమైనననురక్తుడులేచెనుబంచిదుల్పుచున్
వినయముతోడుగాగనునభీష్టముసిద్ధినొందుచోనగున్
ననితరసౌఖ్యముందగునాయువు,బెర్గునునెల్లవారికిన్

రణముముగిసినదనుచుననురక్తుడులేచెన్

అణువణువుంబులకించగ
నణకువగానుండునటులనదుపుంజేయన్
వినయుతుడునగుటనాప్రే
రణముముగిసినదనుచుననురక్తుడులేచెన్